کوردسات نیوز
٢١ی ئابی ٢٠٢١
٣٬٠٨٨
ناوەندی بەریتانی بۆ ژینگە ڕاپۆرتێکی لە بارەی ١٠ ساڵی داھاتووی بەریتانیا بڵاوکردەوە و تیایدا باسی لەوە کردووە، شاری لەندەن بە تایبەتی بەشی باشوری و ئەو شارانەی تر کە لەسەر ڕووباری تایمزن لە بەردەم مەترسی ژێرئاوکەوتندان.
لێکۆڵینەوەکە باسی لەوەشکردووە، ھۆکاری بەرزبوونەوەی ئاوی ڕووباری تایمز بریتییە لە توانەوەی شاخە سەھۆڵینەکانی جەمسەری باکوری گۆی زەوی بەھۆی بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و گۆڕانی کەش و ھەواوە.
نوێترین هەواڵەکانلە ماوەی نزیكەی هەشت مانگی ئەمساڵدا ١٦٠ هەزار گەشتیار سەردانی ئەشكەوتی سەهۆڵانیان لە مەهاباد كردووە.
یوسف مەحمودزادە بەڕێوبەری كۆمەڵەی گەشتیاری ئەشكەوتی سەهۆڵان رایگەیاند: لە ماوەی نزیكەی هەشت مانگی ئەمساڵدا ١٦٠ هەزار گەشتیار سەردانی ئەو ئەشكەوتەی مەهابادیان كردووە كە ١٠٪ی گەشتیارەكان بیانی بوون.
ئەشكەوتی سەهۆڵان دەكەوێتە ٤٢ كیلۆمەتر لە باشوری رۆژهەڵاتی مەهاباد و بەهۆی ئاو و ئەو دیمەنانەی لە ئەشكەوتەكەدا هەن بووەتە شوێنێكی گەشتیاریی سەرنجڕاكێش، ئەشكەوتەكە ، یەكێكە لە شوێنە سەرنجڕاكێش و گەشتییارەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان كە ساڵانە زیاتر لە ٢٠٠ هەزار كەس سەردانی دەكەن و گەشتیارانی هەرێمیش ساڵانە سەردانی ئەو ئەشكەوتە دەكەن.
چیرۆکی ئەو سەگە میسرییە کە سەرکەوت بۆ لوتکەی ھەرەمی شا خەفرەع کە دووەم گەورەترین ھەرەمی جیزەیە، تا ئێستاش لەلایەن جیھان و ئاژانسەکانی ھەواڵ و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و بازنەکانی گەشتیاری نێودەوڵەتییەوە باسیان لێدەکرێت.
دوای ئەوەی گەشتیارێکی ئەمریکی ١٠٠ ھەزار جونیەی میسری پێشکەش کرد بۆ کڕینی، و یەکێکی دیکەش داوایکرد بڕی ٢٥ ھەزار جونیەی میسری بدات بۆ ئەوەی وێنەیەکی سێڵفی لەگەڵیدا بگرێت، کۆمپانیای کینگ توت تۆرسی ئەمریکی کە بنکەکەی لە ئەمریکایە، ھەنگاوێکی بێوێنە و سەرنجڕاکێشی-نا، و بەرنامەی نوێی گەشتیاری خۆی لە ئەمریکا و کەنەدا دەستپێکرد بۆ سەردانی میسر لە بەرنامەیەکی پێنج ڕۆژەدا کە بریتییە لە سەردانی ھەرەمەکانی جیزە، سەردانی مۆزەخانەی گەورەی میسر، کە بەشێکی کراوەتەوە، و ڕێکخستنی نانخواردنی نیوەڕۆ بە یاوەری سەگەکە.
محەمەد شەربینی شارەزای بواری گەشت و گوزار پەیامێکی بۆ بەڕێوەبەری گشتی کۆمپانیای کینگ تۆت نارد و وتی، ئەم بەرنامەی گەشتە شتێکی دەگمەنە، لە ھەمان کاتی کردنەوەی مۆزەخانەی گەورەی میسڕ ئەو سەگەش بەسەر ھەرەمی مەلیک خەفرەعدا سەرکەوت، بۆیە ئەگەر ئەم دوو رووداوە پێکەوە ببەستینەوە دەبێتە بومەلەرزەیەک لە سۆشیاڵ میدیا جیھانی و جیاوازەکاندا، ئەم رووداوە بووەتە ھۆی زیادبوونی خواستی ئەمریکیەکان لە سەردانکردنی میسڕ و ئاسەوارەکانی و ئاشنابوون بە مێژووە کۆنە بەنرخەکەی، بەتایبەتی کە ئەو کۆمپانیایە تاکە کۆمپانیایە کە خوانێک لەگەڵ سەگی فیرعەونی لە نزیک ھەرەمەکانی میسڕ رێکدەخات، بەتایبەتی دوای ئەوەی سەگەکە بووەتە باسی رۆژ، لە کاتێکدا سەرنجی ملیۆنان کەسی بەلای خۆیدا ڕاکێشاوە لە جیھاندا بە چێژ وەرگرتن لە ساتە پاشاییانەکەی لە دڵی شارستانیەتی میسڕی گەشاوەدا.
حکومەتی هۆنگ کۆنگ لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاند کە بەبەردبوویەکی دەیناسۆر لە "دوورگەی بەندەر"ی باکووری رۆژهەڵاتی شارەکە دۆزراوەتەوە، بەپێی توێژینەوەکان دەرکەوتووە کە بەبەردبووەکە دەیناسۆرێکی گەورەیە و مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ٦٦ بۆ ١٤٥ملیۆن ساڵ پێش ئێستا.
"بێرنادێت لین"، سکرتێری گەشەپێدانی هۆنگ کۆنگ وتی: لە ساڵی ١٩٧٩، "دورگەی بەندەر" وەکو شوێنێکی گرنگی زانستی دیاریکراوە؛ ئەم دۆزینەوەیەش لەم ناوچەیەدا گرنگە و بەڵگەیەکی نوێیە بۆ توێژینەوەی بەبەردبووەکان لە هۆنگ کۆنگ.
مایکل پیتمان، یاریدەدەری پرۆفیسۆری زانستەکانی ژیان لە زانکۆی چین لە هۆنگ کۆنگ وتی، دڵخۆشین بەوەی هێشتا هەندێک شت لەسەر زەوی ماوە بتوانین بیدۆزینەوە.
وتیشی ئەم دۆزینەوەیە تاکە بەبەردبووی سەردەمی دەیناسۆرەکانە کە تا ئێستا لە هۆنگ کۆنگ دۆزرابێتەوە چونکە هەموو ئەوانەی پێشتر دۆزراونەتەوە رووەکی و ئاوی و چەند جۆرێکی ماسی بوون.
پیتمان، ئاماژەی بەوەکرد کە دۆزینەوەی بەبەردبووی دەیناسۆرەکان لە ناوچەکەدا حاڵەتێکی دەگمەنە چونکە تا ئێستا پاشماوەی بەبەردبوو ئێسکە پەیکەرەکان لە باشووری چین نەدۆزراوەتەوە.
زۆرترین بینراوماڵپەڕی The New Indian Express بڵاویکردەوە، مەیموونەکان لە کاتی ھێرشەکانیان بێچوە سەگەکان دەبنە سەر درەختەکانی ناوچەکە یان سەربانی ماڵەکانەوە دەیانخەنە خوارەوە و دەیانکوژن.
یەکێک لە گوندنشینەکان دەڵێت، مەیمونەکان بە کۆمەڵ دێنە گوندەکە و بەدوای بێچووی سەگەکاندا دەگەڕێن، کاتێک دەیاندۆزنەوە راستەوخۆ دەیبەنە سەر دارە بەرزەکان و باڵەخانەکان و بەریان دەدەنەوە.
دانیشتوانی گوندەکە داوایان لە ئیدارەی دارستانی ناوچەکە کردووە، چارەسەرێکی رەوشەکە بکەن، چونکە مەیموونەکان ھێندە شەڕانی بوون، تا ئێستا لە ڕێگاکان پەلاماری ھاوڵاتیان چەند منداڵکیان داوە لەسەر ڕێگە خوێندنگە و برینداریان کردوون.
بەھۆی ئەو ڕوداوانەوە ئیدارەی دارستانەکان بە ھاوکاری پۆلیس ژمارەیەک لە مەیمونەکانیان دەستگیر کردووە .
ماڵپەڕی (ھێڵس لاین) تایبەت بە بواری تەندروستی ئاماژەی بە چەند سودێکی گرنگی خواردنەوەی قاوە کردووە لە دیارترینیان:
بەرزکردنەوەی ئاستی وزە: قاوە یەکێکە لەو خواردنەوانەی دەوڵەمەندە بە مادەی کافایین، کە ھاوکارییەکی باشی مرۆڤ دەکات بۆ بەرگەگرتنی ھیلاکی و زیادکردنی ئاستی وزەی لەش.
کەمکردنەوەی تووشبوون بە جۆری دووەمی نەخۆشی شەکرە: خواردنەوەی کوپێک قاوە لە ڕۆژێکدا، کاریگەریی بەرچاوی ھەیە لە کەمکردنەوەی مەترسییەکانی تووشبوون بە نەخۆشی شەکرە لە جۆری دووەم.
پارێزگاری لە تەندروستی ژیری: توێژینەوەکان دەریانخستووە قاوە پارێزگاری دەکات لە تەندروستی مێشک و پارێزگاری کەسەکان لە دووچاربوون بە نەخۆشی لەبیرچوونەوە و پارکینسن و شڵەژانی دەروونی.
کەمکردنەوەی کێش: قاوە یەکێکە لەو خواردنەوانەی کاریگەریی ھەیە لەسەر سوتاندنی چەوری لە جەستەدا، پارێزگاریکردن لە تەندروستی گەدە، ئەوەش ھاوکار دەبێت بۆ کەمکردنەوەی کێش و پاراستنی لە ئاستێکی گونجاودا.
کەمکردنەوەی ئاستی دوودڵی: توێژینەوەکان سەلماندوویانە خواردنەوەی قاوە کاریگەریی ھەیە لەسەر کەمکردنەوەی دوودڵی و ڕاڕایی و خەمۆکی، ئەو کەسانەی ڕۆژانە قاوە دەخۆنەوە چووست و چالاکترن لە ڕووی جەستەییەوە.
پارێزگاریکردن لە تەندروستی جگەر: بە خواردنەوەی قاوە دەتوانین پارێزگاری بکەین لە تەندروستی جگەر و خۆ بە دوور گرتن لەو نەخۆشیانەی دووچاری جگەر دەبن، بە تایبەتی چەوری جگەر و بە مۆمبوونی جگەر.
پارێزگاریکردن لە تەندروستی دڵ: خواردنەوەی قاوە بە بڕی پێویست مەترسی دووچاربوون بە نەخۆشییەکانی دڵ و جەڵتەی مێشک و دڵ کەمدەکاتەوە.
سەرجەم توێژینەوەکانی ئەو بوارە جەخت لەوە دەکەنەوە، سەرەڕای ئەو ھەموو سودە زۆرانەی کە قاوە ھەیەتی بۆ جەستەی مرۆڤ، بەڵام دەبێت خواردنەوەی بە پێی پێویست بێت و زیادەڕەوی تێدا نەکرێت.
