بەڵێنی بافڵ تاڵەبانی: ئایندەیەکی ھاوسەنگ و گشتگیر بۆ کوردستان
رەوەندی بەکر عەواڵی
٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٤
٣٩٦
ھاوسەنگی ھێز، بنیاتنانی ئاشتی: پابەندبوونی یەکێتی بە ئایندەی کوردستان لە سەردەمی بافڵ تاڵەبانیدا
بە سەرکردایەتیی سەرۆک بافڵ تاڵەبانی، یەکێتی نیشتمانیی کوردستان دەستیکرد بە گەشتێکی گۆڕانکاری، ھەوڵی ھێنانەدی ئومێدێکی نوێ و ئایندەیەکی گەشاوەتر بۆ خەڵکی کوردستان دەدات. ئەم رێگەیە ، کە بە دەستکەوتی بەرچاو دیاری کراوە، دەریخستووە کە یەکێتی پابەند نییە بە تەنھا سەرکەوتن لە ھەڵبژاردنەکاندا، بەڵکو بە گەڕاندنەوەی ھاوسەنگی و دەستەبەرکردنی دادپەروەری و چارەسەرکردنی پێداویستییە ڕاستەقینەکانی ھاووڵاتیانی.
سەرکەوتنی کەرکوک کە یەکێتی ھەم لە ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی و ھەم لە ھەڵبژاردنی پارێزگاریدا سەرکەوت، زیاترە لە سەرکەوتنێکی سیاسی- ئەوە ڕەنگدانەوەی ئەو پەیوەندییە قووڵەیە کە ئەو حزبە لەگەڵ خەڵکدا ھەیەتی. بۆ یەکەمجار یەکێتی نفوزی خۆی لەدەرەوەی ناخی تەقلیدی خۆی لە سلێمانی درێژکردووەتەوە، دەستی بۆ پێکھاتە ھەمەجۆرەکانی کەرکوک درێژکردووە. ئەم سەرکەوتنە ھێمای خۆبەخشی یەکێتییە بۆ نوێنەرایەتیکردنی ھەموو کوردەکان، بەبێ گوێدانە ئەوەی لە کوێ دەژین.
سەرۆک بافڵ تاڵەبانی لە دڵی ئەم گۆڕانکارییە بووە. ئەو لە تەحەددیات و خواستەکانی گەلی کورد تێدەگات، بەڵێنیشی داوە ئەو ئاواتانە بکاتە واقیع. دیدگاکەی ڕوونە: دروستکردنی کوردستانێک کە ھەموو ھاوڵاتییەک ھەست بە بەھا و بیستراو و پاڵپشتی بکات. سەرکەوتنی کەرکوک تەنھا سەرەتای ئەم دیدەیە- دیدگایەک کە ھەوڵی گەڕاندنەوەی ھاوسەنگی ھێز دەدات، نەک لە پێناو سیاسەتدا، بەڵکو بۆ دڵنیابوون لەوەی ھەموو دەنگێک لە کوردستاندا ئەو بایەخی پێدەدرێت کە شایەنیەتی.
کەرکوک ھەمیشە قودسبووە لە دڵی کورددا جێگەی تایبەتی ھەبووە و سەرکەوتنی یەکێتی لەوێ مایەی شانازییەکی گەورەیە. دانانی پارێزگارێکی کورد دوای سەختییەکانی دوای ڕیفراندۆمی ٢٠١٧، بەڵگەیە لەسەر پابەندبوونی یەکێتی بە شیفا و یەکڕیزی. بەڵام ڕێگای پێشەوە ئاڵۆزە. پارێزگاری نوێی کەرکوک لەبەردەم ئەرکی قورسی ھاوسەنگکردنی ڕۆڵی ئەمنی و ئیداریدایە بە شێوەیەک کە ڕێز لە فرەچەشنی و مێژووی پارێزگاکە بگرێت. یەکێتی ئاگادارە کە ئەم تەحەدایە پێویستی بە سەبر و حیکمەت و تێگەیشتنێکی قووڵ لە پێداویستییەکانی خەڵک دەبێت.
یەکێک لە لایەنە ھەرە گرنگەکانی سەرکردایەتی سەرۆک بافڵ تاڵەبانی، گرنگیدانی بە گشتگیری و دادپەروەری. دان بەوەدا دەنێت کە پێشکەوتنی ڕاستەقینە لە گوێگرتن لە خەڵک و بڕیاردان کە ڕەنگدانەوەی ھیوا و نیگەرانییەکانیان بێت. ئەمەش ھۆکارێکە بۆ ئەوەی یەکێتی بانگەشە بۆ گۆڕانکاری لە سیستمی ھەڵبژاردنەکانی ناوخۆی ھەرێمی کوردستان دەکات. یەکێتی بە دەستکاریکردنی پێکھاتەی حوکمڕانی، ئامانجی ئەوەیە کە دەنگی ھەر ھاوڵاتییەک کاریگەرییەکی ماناداری ھەبێت، و پەرلەمان بەڕاستی نوێنەرایەتی ئیرادەی خەڵک بکات .
لە ھەڵبژاردنەکانی ئەم دواییەی ئەنجومەنی پارێزگاکان لە ناوچە جێناکۆکەکان، پەرەسەندنی پشتیوانی یەکێتی ئاماژەیە بۆ ئەوەی خەڵک متمانەیان بە دیدگای بافڵ تاڵەبانی ھەیە. یەکێتی لە ڕکابەرەکانی باشتر بوو، ئەمەش نیشانیدا کە پەیامی یەکگرتوویی و دادپەروەری و پێشکەوتنی حزبەکە دەنگدانەوەی ھەیە لەگەڵ دەنگدەران. ئەم راستگۆییە زۆر گرنگە لە کاتێکدا یەکێتی ئامادەکاری دەکات بۆ ھەڵبژاردنی داھاتووی پەرلەمانی کوردستان، کە تێیدا ھەوڵدەدات نوێنەرایەتی خۆی زیاد بکات و گۆڕانکارییەکی ھەمیشەیی بھێنێتە ئاراوە.
سەرکردایەتی بافڵ تاڵەبانی بە پابەندبوونێکی ڕاستەقینە بە خەڵکەوە پێناسە دەکرێت. لە پێناو خۆیدا بەدوای دەسەڵاتدا ناگەڕێت بەڵکو وەک ئامرازێک بۆ بەرزکردنەوەی ژیانی ھاووڵاتی ئاسایی. لەژێر ڕێنمایی ئەودا، یەکێتی زیاتر بووەتە تەنھا حزبێکی سیاسی- بۆتە چرایەکی ئومێد بۆ ئەوانەی تامەزرۆی کوردستانێکن کە دادپەروەری و دەرفەت و خۆشگوزەرانی لە دەستی ھەموواندا بێت.
لەگەڵ بەردەوامی گەشەکردن و پەرەسەندنی یەکێتیدا، ڕەگ و ڕیشەی قووڵی لە بەھاکانی بەزەیی و یەکڕیزی و خۆڕاگریدا دەمێنێتەوە. سەرکەوتنەکانی ئەم دواییەی حیزب تەنیا سەرکەوتنی سیاسی نین؛ ئەوان بەردی بناغەن لەسەر ڕێگای ئایندەیەکی گەشاوەتر بۆ کوردستان. بەڵێنی سەرۆک بافڵ تاڵەبانی بۆ سەرکەوتن لە ھەڵبژاردنەکانی داھاتوودا تەنھا بەدەستھێنانی دەسەڵات نییە؛ پەیوەستە بە دڵنیابوون لەوەی کە خەڵکی کوردستان حکومەتێکیان ھەبێت کە بەڕاستی خەمی خۆشگوزەرانییان بێت و پابەند بێت بە چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە.
ڕێگای پێشەوە پڕە لە تەحەددا، بەڵام بە بوونی بافڵ تاڵەبانی لە سەرکردایەتی یەکێتی، یەکێتی لە ھەموو کاتێک زیاتر ئیرادە بۆ تێپەڕاندنی ئەو ئاستەنگانە. دیدگای حیزب بۆ کوردستانێکی ھاوسەنگ و دادپەروەر و ئاوەدان، دیدگایەکە کە بە قووڵی دەنگدانەوەی لەگەڵ خەڵکدا ھەیە و ھەر ئەم پەیوەندییەشە کە یەکێتی پاڵدەنێت بۆ بەردەوامبوون لە کارەکانی.
بە سەرکردایەتی بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی ، یەکێتی ھەوڵدەدات کوردستانێک دروست بکات کە ڕەنگدانەوەی خەون و خواستەکانی گەلەکەی بێت. سەرکەوتنی ئەم دواییەی کەرکوک بەڵگەیە لەسەر پابەندبوونی حزبەکە بە پێشکەوتن و گشتگیری و یەکگرتوویی. لە کاتێکدا یەکێتی خۆی بۆ ھەڵبژاردنی پەرلەمانی داھاتوو ئامادە دەکات، بە بەڵێنێک بە خەڵک ئەو کارە دەکات: گوێگرتن، خزمەتکردن، و بنیاتنانی ئایندەیەک کە ھەموو کوردێک بتوانێت گەشە بکات. بە گرنگیدان بە گەڕاندنەوەی ھاوسەنگی و چارەسەرکردنی پێداویستییەکانی ھاووڵاتیان و دروستکردنی ھەرێمێکی جوانتر و ھاوسەنگتر، یەکێتی لەسەر ڕێگایەکدایە بۆ ھێنانەدی گۆڕانکاری ڕاستەقینە و بەردەوام بۆ ھەموو کوردستان.
بە سەرکردایەتیی سەرۆک بافڵ تاڵەبانی، یەکێتی نیشتمانیی کوردستان دەستیکرد بە گەشتێکی گۆڕانکاری، ھەوڵی ھێنانەدی ئومێدێکی نوێ و ئایندەیەکی گەشاوەتر بۆ خەڵکی کوردستان دەدات. ئەم رێگەیە ، کە بە دەستکەوتی بەرچاو دیاری کراوە، دەریخستووە کە یەکێتی پابەند نییە بە تەنھا سەرکەوتن لە ھەڵبژاردنەکاندا، بەڵکو بە گەڕاندنەوەی ھاوسەنگی و دەستەبەرکردنی دادپەروەری و چارەسەرکردنی پێداویستییە ڕاستەقینەکانی ھاووڵاتیانی.
سەرکەوتنی کەرکوک کە یەکێتی ھەم لە ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی و ھەم لە ھەڵبژاردنی پارێزگاریدا سەرکەوت، زیاترە لە سەرکەوتنێکی سیاسی- ئەوە ڕەنگدانەوەی ئەو پەیوەندییە قووڵەیە کە ئەو حزبە لەگەڵ خەڵکدا ھەیەتی. بۆ یەکەمجار یەکێتی نفوزی خۆی لەدەرەوەی ناخی تەقلیدی خۆی لە سلێمانی درێژکردووەتەوە، دەستی بۆ پێکھاتە ھەمەجۆرەکانی کەرکوک درێژکردووە. ئەم سەرکەوتنە ھێمای خۆبەخشی یەکێتییە بۆ نوێنەرایەتیکردنی ھەموو کوردەکان، بەبێ گوێدانە ئەوەی لە کوێ دەژین.
سەرۆک بافڵ تاڵەبانی لە دڵی ئەم گۆڕانکارییە بووە. ئەو لە تەحەددیات و خواستەکانی گەلی کورد تێدەگات، بەڵێنیشی داوە ئەو ئاواتانە بکاتە واقیع. دیدگاکەی ڕوونە: دروستکردنی کوردستانێک کە ھەموو ھاوڵاتییەک ھەست بە بەھا و بیستراو و پاڵپشتی بکات. سەرکەوتنی کەرکوک تەنھا سەرەتای ئەم دیدەیە- دیدگایەک کە ھەوڵی گەڕاندنەوەی ھاوسەنگی ھێز دەدات، نەک لە پێناو سیاسەتدا، بەڵکو بۆ دڵنیابوون لەوەی ھەموو دەنگێک لە کوردستاندا ئەو بایەخی پێدەدرێت کە شایەنیەتی.
کەرکوک ھەمیشە قودسبووە لە دڵی کورددا جێگەی تایبەتی ھەبووە و سەرکەوتنی یەکێتی لەوێ مایەی شانازییەکی گەورەیە. دانانی پارێزگارێکی کورد دوای سەختییەکانی دوای ڕیفراندۆمی ٢٠١٧، بەڵگەیە لەسەر پابەندبوونی یەکێتی بە شیفا و یەکڕیزی. بەڵام ڕێگای پێشەوە ئاڵۆزە. پارێزگاری نوێی کەرکوک لەبەردەم ئەرکی قورسی ھاوسەنگکردنی ڕۆڵی ئەمنی و ئیداریدایە بە شێوەیەک کە ڕێز لە فرەچەشنی و مێژووی پارێزگاکە بگرێت. یەکێتی ئاگادارە کە ئەم تەحەدایە پێویستی بە سەبر و حیکمەت و تێگەیشتنێکی قووڵ لە پێداویستییەکانی خەڵک دەبێت.
یەکێک لە لایەنە ھەرە گرنگەکانی سەرکردایەتی سەرۆک بافڵ تاڵەبانی، گرنگیدانی بە گشتگیری و دادپەروەری. دان بەوەدا دەنێت کە پێشکەوتنی ڕاستەقینە لە گوێگرتن لە خەڵک و بڕیاردان کە ڕەنگدانەوەی ھیوا و نیگەرانییەکانیان بێت. ئەمەش ھۆکارێکە بۆ ئەوەی یەکێتی بانگەشە بۆ گۆڕانکاری لە سیستمی ھەڵبژاردنەکانی ناوخۆی ھەرێمی کوردستان دەکات. یەکێتی بە دەستکاریکردنی پێکھاتەی حوکمڕانی، ئامانجی ئەوەیە کە دەنگی ھەر ھاوڵاتییەک کاریگەرییەکی ماناداری ھەبێت، و پەرلەمان بەڕاستی نوێنەرایەتی ئیرادەی خەڵک بکات .
لە ھەڵبژاردنەکانی ئەم دواییەی ئەنجومەنی پارێزگاکان لە ناوچە جێناکۆکەکان، پەرەسەندنی پشتیوانی یەکێتی ئاماژەیە بۆ ئەوەی خەڵک متمانەیان بە دیدگای بافڵ تاڵەبانی ھەیە. یەکێتی لە ڕکابەرەکانی باشتر بوو، ئەمەش نیشانیدا کە پەیامی یەکگرتوویی و دادپەروەری و پێشکەوتنی حزبەکە دەنگدانەوەی ھەیە لەگەڵ دەنگدەران. ئەم راستگۆییە زۆر گرنگە لە کاتێکدا یەکێتی ئامادەکاری دەکات بۆ ھەڵبژاردنی داھاتووی پەرلەمانی کوردستان، کە تێیدا ھەوڵدەدات نوێنەرایەتی خۆی زیاد بکات و گۆڕانکارییەکی ھەمیشەیی بھێنێتە ئاراوە.
سەرکردایەتی بافڵ تاڵەبانی بە پابەندبوونێکی ڕاستەقینە بە خەڵکەوە پێناسە دەکرێت. لە پێناو خۆیدا بەدوای دەسەڵاتدا ناگەڕێت بەڵکو وەک ئامرازێک بۆ بەرزکردنەوەی ژیانی ھاووڵاتی ئاسایی. لەژێر ڕێنمایی ئەودا، یەکێتی زیاتر بووەتە تەنھا حزبێکی سیاسی- بۆتە چرایەکی ئومێد بۆ ئەوانەی تامەزرۆی کوردستانێکن کە دادپەروەری و دەرفەت و خۆشگوزەرانی لە دەستی ھەموواندا بێت.
لەگەڵ بەردەوامی گەشەکردن و پەرەسەندنی یەکێتیدا، ڕەگ و ڕیشەی قووڵی لە بەھاکانی بەزەیی و یەکڕیزی و خۆڕاگریدا دەمێنێتەوە. سەرکەوتنەکانی ئەم دواییەی حیزب تەنیا سەرکەوتنی سیاسی نین؛ ئەوان بەردی بناغەن لەسەر ڕێگای ئایندەیەکی گەشاوەتر بۆ کوردستان. بەڵێنی سەرۆک بافڵ تاڵەبانی بۆ سەرکەوتن لە ھەڵبژاردنەکانی داھاتوودا تەنھا بەدەستھێنانی دەسەڵات نییە؛ پەیوەستە بە دڵنیابوون لەوەی کە خەڵکی کوردستان حکومەتێکیان ھەبێت کە بەڕاستی خەمی خۆشگوزەرانییان بێت و پابەند بێت بە چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە.
ڕێگای پێشەوە پڕە لە تەحەددا، بەڵام بە بوونی بافڵ تاڵەبانی لە سەرکردایەتی یەکێتی، یەکێتی لە ھەموو کاتێک زیاتر ئیرادە بۆ تێپەڕاندنی ئەو ئاستەنگانە. دیدگای حیزب بۆ کوردستانێکی ھاوسەنگ و دادپەروەر و ئاوەدان، دیدگایەکە کە بە قووڵی دەنگدانەوەی لەگەڵ خەڵکدا ھەیە و ھەر ئەم پەیوەندییەشە کە یەکێتی پاڵدەنێت بۆ بەردەوامبوون لە کارەکانی.
بە سەرکردایەتی بافڵ تاڵەبانی سەرۆکی یەکێتی ، یەکێتی ھەوڵدەدات کوردستانێک دروست بکات کە ڕەنگدانەوەی خەون و خواستەکانی گەلەکەی بێت. سەرکەوتنی ئەم دواییەی کەرکوک بەڵگەیە لەسەر پابەندبوونی حزبەکە بە پێشکەوتن و گشتگیری و یەکگرتوویی. لە کاتێکدا یەکێتی خۆی بۆ ھەڵبژاردنی پەرلەمانی داھاتوو ئامادە دەکات، بە بەڵێنێک بە خەڵک ئەو کارە دەکات: گوێگرتن، خزمەتکردن، و بنیاتنانی ئایندەیەک کە ھەموو کوردێک بتوانێت گەشە بکات. بە گرنگیدان بە گەڕاندنەوەی ھاوسەنگی و چارەسەرکردنی پێداویستییەکانی ھاووڵاتیان و دروستکردنی ھەرێمێکی جوانتر و ھاوسەنگتر، یەکێتی لەسەر ڕێگایەکدایە بۆ ھێنانەدی گۆڕانکاری ڕاستەقینە و بەردەوام بۆ ھەموو کوردستان.
