یەکەم پەیامی مەسعود پزیشکیان بۆ خەڵکی ھەرێمی کوردستان لە سەردانیکردنەکەی بۆ بەغدا بە زمانی کوردی گوتی: " سڵاومان ھەیە بۆ خەڵکی کوردستان سەردانیان دەکەین"، بەکارھێنانی زمانە کوردییەکەی پزیشکیان لە یەکەم سەردانیکردنی بۆ عێراق و ھەرێمی کوردستان بە شێوەیەکی گشتی ھەڵگری پەیامی بنەمای دراوسێیەتی باش ڕێزگرتنی کولتووری بوو

 زانینی زمانی کوردی پزیشکیان دەگەڕێتەوە بۆ لەدایکبوونی ئەو لە شاری مەھابادی ڕۆژھەڵاتی کوردستان و دایکێکی کورد بەڵام سحری بەکارھێنانی زمانی کوردی پزیشکیان لە کایەیی سیاسی و دبلۆماسیدا، بە تایبەتی لە سەردانیکردنەکەی بۆ عێراق و ھەرێمی کوردستان دەگەڕێتەوە بۆ چەندین پەیامێک کە ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ کاریگەری دروستکردووە، کاتێک ھەردوو سەرۆککۆماری عێراق و ئێران لە دیوانی سەرۆکایەتی کۆماری عێراق بە کوردی قسە دەکەن ھەڵگری پەیامێکی بەھێزی ستراتیجی دبلۆماسیی و نەرمە ھێزە بۆ  وڵاتانی زلھێز بە گشتی و وڵاتانی دراوسێ بەتایبەتی.

 مەسعود پزیشکیان، سەرۆککۆماری ئیسلامی ئێران ڕۆژی چوار شەممەی ڕابردوو ڕێککەوتی ١١.٩.٢٠٢٤، لەسەر بانگھێشتی فەرمی محەمەد شیاع سودانی، سەرۆکوەزیرانی عێراق سەردانی عێراق و ھەرێمی کوردستانی کرد، ئەمە بەیەکەم سەردانیکردنی بۆ وڵاتان دێت لە دوای سوێندخواردنی وەکو سەرۆککۆمار لە ٣٠ی تەممووزی ئەم ساڵدا.

ھاوکات، کاتێک پزیشکیان گەیشتە ھەرێمی کوردستان سەردانی ھەردوو شاری ھەولێر و سلێمانی کرد بەوھۆیەوە ھەموو چاوەکان لەسەر کۆبوونەوەی نێوان دەسەڵاتدارانی ھەرێم و پزیشکیان بوو چونکە سەردانیکردنی سەرۆککۆماری ئێران لە دوای ماوەیەکی درێژخایەن بوو بۆ ھەرێمی کوردستان، لەلایەکی دیکەوە ئەوەی جێگای باس و خواسی ھاوڵاتیان بوو زمانە پاراوە کوردییەکەی پزیشکیان بوو کە خەڵکی بە گرنگییەوە لەم بابەتەیان دەڕوانی ھەرچەندە پەیوەندی ھەرێمی کوردستان و ئێران پەیوەندییەکی مێژووییان ھەیە، لەگەڵیشیدا ئەو نزیکبوونەوە کولتووری و زمانەوانی و نەتەوەییە کاریگەری ھەیە بەڵام قسەکردنی زمانی کوردی پزیشکیان لە کۆبوونەوە گرنگەکان و کەسایەتییە سیاسییەکان جێگە بایەخی خۆی ھەیە.

بەکارھێنانی زمانی کوردی لەلایەن سەرۆککۆماری ئێران سحرەکەی لە کوێدایە؟

لەم سەردانیکردنە سێ ڕۆژەی پزیشکیان و کۆبوونەوەی لەگەڵ دەسەڵاتدارانی ھەرێم، بەکارھێنانی زمانی کوردی دووباتکردنەوەی بنەمای دراوسییەتی باش و پێکەوە ژیانێکی ئاشتیانە و گەیشتن بە ڕێککەوتنە سیاسی و ئابوورییەکانە ھەروەھا بوونی ڕۆژھەڵاتی کوردستان ڕێژەی کوردێکی زۆر لە ئێران وادەکات سەرۆککۆمار لەم رێگە دبلۆماسی و ئاشتیخوازانەوە ڕێزگرتنی کولتووری نیشاندا و ئامانجی بەھێزکردنی پەیوەندی نێوان ئێرانییەکان و  کوردەکان بوو ھەروەھا متمانەی کوردەکانی ڕۆژھەڵات و باشوور بەدەست بھێنێت. 

لەلایەکی دیکەوە، پەیام بوو بۆ دەوڵەتانی دراوسێ و گشت ئەو دەوڵەتە زلھێزانە بەتایبەتی ئەمریکا کە چەندین ساڵە ئەم دوو وڵاتە کێشەو ناکۆکیان ھەیە و کە بەئەکیدی ئەمریکاش دەستێکی باڵای لە سیاسەتی عێراق و ڕۆژھەڵاتی ناوەڕاست ھەیە، ئەمە وەک یەکەمین ھەنگاوی نەرمە ھێز دەبیندرێت بۆ دەوڵەتێکی وەکو ئێران و پتەوکردنی پەیوەندییەکان لە ڕووی سیاسی و ئابووری و کولتووری وەچەرخانێک دەبێت، چاوەڕوانیش دەکرێت پەیوەندی ھەرێمی کوردستان و ئێران زیاتر بەرەو ئاشتخوازانە بچێت.

گومانی تێدانیە خەباتی یەکێتیی نشتیمانیی کوردستان لە رۆژی دامەزراندنیەوە تا ئەمرۆکە لە پێناوی  دیموکراسی بۆ سەرتاسەری عیراق و مافی چارەی خۆنوسین بۆ گەلی کوردستان بووە. بێگومان سستەمی پەرلەمانییش لە حوکومرانیدا، کۆڵەکەیەکی سەرەکیی دیموکراسی و بنیاتنانی حوکمڕانیی باش و دادپەروەرە. دیارە بۆ بەدیهینانی ئەم ئامانجەش یەکێتی وەک ھێزێکی سۆشیال دیموکرات، لەسەرەتاکانی  ئەم ئەزموونەوە بۆ ئێستا ھەردەم پێشەنگی کاروانی ئەو خەباتە بووە.

ئاشکرایە خولی شەشەمی پەرلەمانی کوردستان لە زۆر رووەوە جیاوازە لە خولەکانی تر ، چ لە رووی گۆڕان لە تەرازوی هێزی لایەنە سیاسییەکانی سەر گۆرەپانی کوردستان و چ لە رووی گۆرانکاری لەشێوە و شێوازی هەڵبژاردن بەتایبەتی کە ئەمجارە فۆڕمی ھەڵبژاردنەکە بە چەشنێکە لە قازانجی بەشداریی زیاتری خەڵکدا دەبێت و رەنگە جۆرێک لە یەکسانی لە دابەشکردنی کورسییەکانی پەرلەمان بەسەر  ناوچەکانی  کوردستاندا بھێنێتەکایەوە. هەروەک چۆن کەمبوونی دەرفەتی دەستێوەردان لە ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردن و زۆریی لیست و گەرموڕیی بانگەشەی هەڵبژاردن، ھەستکردنی ھەمووان بە بوونی مەترسیی راستەقینە لە سەر قەوارەی هەرێم چ لە 
ناوخۆ چ لە دەرەوە، رۆڵیان دەبێت. 

ئەرکی قورسی ئەم خولەی پەرلەمان، ئەنجامدانی گۆرانکاریی بنەرەتییە لە سیستەمی حوکمڕانیی لە هەرێم و بەگژداچوونی راستەقینەی پەتای گەندەڵییە کە بووە بە ھەڕەشەی جدی لەسەر ئەزموونی ھەرێمی کوردستان. بێگومان ئەرکێکی دیکە
چاککردنی ریشەیی پەیوەندییەکانی هەرێم و بەغدا دەبێت لە سەر بناغەی دەستور و  بەرژەوەندیی هاوبەش. لەپاڵ ئەمانەشدا ئەرکێکی دیکەی سەرەکی پەرلەمان بریتی دەبێت لە دۆزینەوەی میکانیزمێکی نیشتمانی بۆ ڕێگرییکردن لە دەستێوەردانی دەورو بەر لە کاروبارەکانی هەرێمدا.

رەنگە ئەرکی لە هەموو ئەمانەش گرنگتر زامنکردن و شەفافکردنی داهات بێت لە سەرانسەری ھەرێمی کوردستاندا و نەهێشتنی تەخشان و پەخشان بێت لە رێی رێگریی کردن لەو زیادەڕۆییەی لە خەرجیەکاندا دەکرێن، بە ئامانجی 
مسۆگەر کردنی موچەی کارمەندان و فەرمانبەران و خانەنشینانیهەرێم و دەسپێکردنەوەی وھەڵمەتەکانی بووژاندنەوە و ئاوەدانی و بیناسازیی ژێرخانی کوردستان.

لێرەدا پێویستە هەموو  لایەنە سیاسییەکانی بەشدار بوو لەم پرۆسەیەدا لە ئاستی بەرپرسیارێتی  نیشتیمانی و ئەخلاقی ئەم ئەرکە دیموکراسییەدابن و بنەماکانی کامپەینێکی نەرم و ھاوچەرخانە پەیڕەو بکەن و دووربکەونەوە لە زمانی زبر و ختوکەدانی سۆزی خەڵک و تەخوینکردنی یەکتری.

بێگومان یەکێتی خاون دید و روئیا و بەرنامەی نیشتیمانیی تایبەت بە خۆیەتی،   بەتایبەتی بۆ دوای دەرئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردنی ئەمجارە کە ئەمەش پشت ئەستور بە رێبازی مام جەلال و  بە پشتیوانیی کەسوکاری شەھیدان و تێکۆشەرانی دێرین و گەنجان و لاوان و ژنان و جەماوەری قووربانیدەر کە ھێزی ھەردەم و نەگۆڕی یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستانن.

لەم روانگەیەوە، ئەرکی یەکێتیی نشتیمانیی کوردستان قورستر بووە چونکە ھێزێکە خاوەنی خەباتێکی دوور و درێژە، روبارێک خوێنی لەپێناوی بنیاتنانی قەوارەی هەرێمدا بەخشیوە و بەکردەوەش نزیکەی لە سێ دەیە و نیوی رابردوودا ئەرکی پاراستنیشی لە ئەستۆ گرتووە کە ئەمەش وا دەخوازیت یەکێتییەکان لە هەموو ئاست و بوار و ناوچەکاندا قۆڵی ھیمەت و مەردایەتی لێ هەڵکەن بە ئامانجی  سەرخستنی یەکێتی کە سەرکەوتنی کوردستانە لەم هەڵبژاردنە چارەنوسسازەدا، لە پێناو ی بەدیھێنانی گۆرانکاریی بنەڕەتی لە جۆری حوکمرانی و سیستەمی بەڕێوەبردنی هەرێمی کوردستاندا کە داخوازیی تاک بەتاکی خەڵکی کوردستان و جەماوەری یەکێتیشە.