لە هەنگاوێکی نوێدا و تەنها دوو رۆژ دوای ئەوەی دۆناڵد ترەمپ ئامادەیی خۆی بۆ دانوستان لەگەڵ ئێران دەربڕی، وەزارەتی گەنجینەی ئەمریکا پێنج دامەزراوە و کەسایەتی سزا دا کە پەیوەندییان بە پرۆگرامی ئەتۆمی ئێران هەیە.

سکۆت بێسێنت، وەزیری گەنجینەی ئەمەریکا، لە کۆنگرەیەکی رۆژنامەوانی لە واشنتۆن رایگەیاند: "ئەو هەوڵە مەترسیدارانەی ئێران بۆ دەستخستنی چەکی ئەتۆمی، هەڕەشەیەکی راستەوخۆیە بۆ سەر ئاسایشی ئەمەریکا و جیهان بەگشتی."

بەپێی راگەیەندراوەکەی وەزارەتی گەنجینە، ئەو کەس و لایەنانەی راستەوخۆ لەگەڵ رێکخراوی وزەی ئەتۆمی ئێران و کۆمپانیای تەکنۆلۆجیای سەنتەرفیوجی ئێران کاریان کردووە سزا دراون، کە رۆڵی سەرەکی لە پەرەپێدانی پرۆگرامی ئەتۆمی ئێراندا دەبینن.

بێسێنت جەختی کردەوە: "ئەمەریکا هەموو ئامراز و توانایەکی خۆی بەکاردەهێنێت بۆ ئەوەی ڕێگە لە هەوڵەکانی ئێران بگرێت بۆ دەستخستنی چەکی ئەتۆمی و جێبەجێکردنی سیاسەتە تێکدەرانەکانی لە ناوچەکەدا."

شایەنی باسە هەوڵەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشەی پرۆگرامی ئەتۆمی ئێران زیاتر لە 20 ساڵە بەردەوامە و تا ئێستا هیچ ئەنجامێکی ئەرێنی لێ نەکەوتۆتەوە، وڵاتانی رۆژئاوا پرۆگرامی ئەتۆمی ئێران بە هەڕەشەیەکی گەورە بۆ سەر ئاسایشی جیهانی دەزانن.

سەرۆکی ئەمریکا لە ماوەی یەکەم خولی سەرۆکایەتی خۆیدا لە ساڵی 2017، ئەمەریکای لە رێککەوتنی ئەتۆمی ساڵی 2015 کە لەنێوان ئێران و شەش زلهێزی جیهانیدا ئیمزا کرابوو، کشاندەوە.

لە بەرانبەردا، بەرپرسێکی باڵای ئێرانی رایگەیاند: "ترەمپ خوازیاری رێککەوتنێکی نوێیە کە مەبەستی سەرەکی کۆتاییهێنانە بە هەژموونی ئێران لە ناوچەکە، هەڵوەشاندنەوەی پرۆگرامی ئەتۆمی و راگرتنی چالاکییە مووشەکییەکانیەتی، ئەمانەش بۆ تاران قبوڵ ناکرێن."

بەرپرسە ئێرانیەکە ئاماژەی بەوەشدا کە هۆشدارییەکانی ترەمپ سەبارەت بە کردەوەی سەربازی کاریگەری نییە و "هەڕەشەکان ئێران ناترسێنێت."

وەزارەتی حەج و عومرەی سعودیە لە بەیاننامەیەکدا ئاگاداری داوەتە هەمو موسڵمانان کە خۆیان بە دور بگرن لەو پرۆپاگەندانەی دەکرێن بە مەبەستی دابینکردنی ڤیزای حەج و جەختی کردەوە کە حەجکردن تەنها لە رێگەی فەرمییەوە بەردەستە.

لە بەیاننامەکەدا، وەزارەتی حەج و عومرەی سعودی رایگەیاندووە کە ڤیزای حەج تەنها لە رێگەی وەفدی فەرمی وڵاتانەوە دابین دەکرێت کە زیاتر لە 80 وڵات دەگرێتەوە، هەروەها لە رێگەی پلاتفۆرمی (نسک) کە ڤیزا بۆ 126 وڵات بەردەست دەکات.

هەروەها وەزارەتی حەج و عومرەی سعودیە موسڵمانانی ئاگادار کردۆتەوە کە باوەڕ بەو ریکلام و بانگەشە نافەرمییانە نەکەن کە لە رێگەی سۆشیال میدیا یاخود کەناڵەکانی دیکەوە بڵاو دەکرێنەوە، و جەخت دەکاتەوە، ئەو جۆرە بانگەشانە نوێنەرایەتی وەزارەت ناکەن و ئەوان لێیان بەرپرسیار نین.

لە کۆتاییدا، وەزارەتی حەج و عومرەی سعودیە بە مەبەستی زیاتر رێگەگرتن لەم دیاردەیە، سەنتەری چاودێری میوانانی ماڵی خوای گەورەی دامەزراندووە کە بە شەو و رۆژ بەردەستە و هاووڵاتیان دەتوانن پەیوەندی پێوەبکەن. 

لەلایەکی دیکەوە، بەڕێوەبەرایەتی گشتی حەج و عومرەی کوردستانیش هاووڵاتیانی کوردستانی ئاگادار کردۆتەوە کە هیچ جۆرە حەجێک جگە لە حەجی فەرمی لە کوردستان بەردەست نییە. هاووڵاتیان بۆ هەر پرسیارێک و وەرگرتنی زانیاری دەتوانن پەیوەندی بە هێڵی گەرمی بەڕێوەبەرایەتی گشتی حەج و عومرەی کوردستان بکەن بە ڕێگەی واتساپی ژمارە 009647505953534.

سەرۆک کۆماری ئێران دووپاتی کردەوە کە وڵاتەکەی هەرگیز هەوڵی نەداوە بۆمبی ئەتۆمی هەبێت و هاوکات ئاماژەی بەوەش کرد کە رابەری باڵای ئێران داوای کردووە دانوستان لەگەڵ واشنتن تەنها بە شێوەی ناڕاستەوخۆ بێت.

مەسعود پزیشکیان، سەرۆک کۆماری ئێران، ئەمڕۆ چوارشەممە، لە رێوڕەسمی رۆژی نیشتمانیی تەکنۆلۆجیای ناوەکی لە تاران گوتی: "وڵاتەکەمان هەرگیز هەوڵی نەداوە بۆمبی ئەتۆمی هەبێت، نامانەوێت نە ئێستا هەمان بێت نە داهاتوو".

سەرۆک کۆماری ئێران جەختی کردەوە کە وڵاتەکەی "هەمیشە بە دوای ئاشتیدا دەگەڕێت" و لەو چوارچێوەیەشدا ئامادەیە پێشوازیی لە وەبەرهێنەرانی ئەمەریکی و هەموو وڵاتێکی دیکە بکات.

سەبارەت بە دانووستانی چاوەڕوانکراوی نێوان ئێران و ئەمەریکا لە رۆژی شەممەی داهاتوو، پزیشکیان گوتی: "ئێمە بۆ دانوستان ئامادەین، بەڵام بە شێوەیەکی راستەوخۆ نا، بەڵکو بە ناڕاستەوخۆ".

پزیشکیان رونی کردەوە کە "وەزیری دەرەوەی ئێران بە پشت بەستن بە ڕێنماییەکانی عەلی خامنەیی، رابەری باڵای وڵاتەکە، دانوستانی ناڕاستەوخۆ لەگەڵ نوێنەرانی ئەمەریکا لە عومان ئەنجام دەدات، بەڵام رابەری باڵای وڵاتەکەمان هەرگیز دانوستانی راستەوخۆ قبوڵ ناکات".

سەرۆک کۆماری ئێران لە درێژەی قسەکانیدا جەختی کردەوە کە "هەرگیز پیلانگێڕی و سیاسەتی تێکدەرانە و دەستوەردانی دەرەکی لە وڵاتەکەمان قبوڵ ناکەین".

لە لایەکی دیکەوە، رۆژنامەی واشنتن پۆست هەر ئەمڕۆ لە زاری بەرپرسێکی ئەمەریکییەوە بڵاوی کردووەتەوە کە تیمەکەی ستیڤ ویتکۆف کە نوێنەرایەتیی حکوومەتی ئەمەریکا دەکەن بۆ دانووستان لەگەڵ ئێران، لە ڕێگەی عومانەوە پەیامیان بۆ ئێران ناردووە و داوای دانووستانی راستەوخۆیان کردووە.

بەرپرسە ئەمەریکییەکە جەختیشی لەوە کردووەتەوە کە ستیڤ ویتکۆف ئامادەیە سەردانی تاران بکات ئەگەر بانگهێشتنامەیەکی فەرمی پێ بگات، بەڵام "ئەگەر دانووستانەکان بە شێوەیەکی راستەوخۆ نەبن، رەنگە ویتکۆف بڕیار بدات گەشت بۆ عومان نەکات".

ئەمە هاوکاتە لەگەڵ سەپاندنی سزای نوێ بەسەر ئێراندا لەلایەن ئەمریکاوە.