بەشێکی رۆژووەوانان بەهۆی مانەوەیان تاوەکو درەنگ لە شەوانی مانگی رەمەزاندا، راهاتوون بەوەی درەنگ بخەون، بەڵام بێگومان درەنگ خەوتن زیان بە جەست ەدەگەیەنێت، بۆیە پێویستە سیستمی خەو رێکبخرێتەوە.

خەوتنی ناڕێک و کەمخەوی کاریگەریی نەرێنی لەسەر جەستە و سیستمی بەرگری جێدەهێڵیت، جەستە بۆئەوەی کارەکانی بە رێکی بەڕێوەببات و ئەندامەکانی بپارێزێت، پێویستی بە سیستمێکی گونجاو لە خەو و خۆراک و جوڵە هەیە.

پزیشکەکان ئاماژە بەوە دەکەن، سەرەتا پێویستە بۆ رێککردنەوەی سیستمی خەو بەیانیان زوو لە خەو هەڵبستیت، ئەگەرچی رەنگە لە سەرەتادا شەکەت و ماندوو و بێزار بی، بەڵام دەبێت بەرگەی ئەو دۆخە بگری تاوەکو جەستەت لەگەڵ زوو هەستان لە خەودا رادێت.

هەروەها گرنگیدان بە وەرزش لە بەیانیاندا پزیشکەکان بە هۆکارێکی باشی دادەنێن تاوەکو هاوکاری جەستە بکەن لە تەندروست مانەوەی و  رێککردنەوەی کاری هۆڕمۆنەکان، بۆئەوەی لەکاتی گونجاوی خۆیاندا دەربدرێن، بەتایبەت هۆڕمۆنی میلاتۆنین کە پەیوەستە بە رێکخستنی خەوەوە.

پزیشکەکان ئاماژەیان بە چەند چالاکییەکیش داوە بۆئەوەی لە شەواندا ئەنجامی بدەیت تاوەکو وا لە مێشک و جەستەت بکەیت زووتر خەوی بێت، لەناویشیاندا خوێندنەوە بە هەڵبژاردنێکی باش دادەنێن.

هەروەها گرنگە شەوان چەند کاتژمێرێک بەر لە خەوتن لە بەکارهێنانی ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان دووربکەویتەوە، بۆئەوەی ئەو تیشکانەی لەو ئامێرانەوە دەردەچن کاریگەریت لەسەر دروست نەکەن و خەوت بزڕێنن.

ناوەندی ئەمریکیی بۆ توێژینەوە لە تەندروستیی گشتی رایگەیاندووە، توێژینەوەکان ئەوەیان دەرخستووە، دوای دوو ساڵ لە جەنگی سودان کە بەهۆیەوە نزیکەی 150 هەزار کەس مردوون، زۆرینەیان بەهۆی توشبوون بە نەخۆشییە دەروونییەکانەوە گیانیان لەدەستداوە، لەناویشیاندا شۆک بوون یان توشبوون بە دڵەڕاوکێی توند و بێئومێدی.

ناوەندی ئەمریکیی بۆ توێژینەوە لە تەندروستیی گشتی توێژینەوەیەکی لەبارەی دۆخی ئەو کەسانە ئەنجام داوە کە لە سودان بەرکەوتەی جەنگن و ئاماژەی بەوە کردووە، رێژەی 62٪ی ئەو کەسانەی کە ماوەی زیاتر لە 30 رۆژ لەو ناوچانەی سوداندا ماونەتەوە کە جەنگی تێدایە، رووبەڕووی گرفت و نەخۆشی دەروونی بوونەتەوە، کە هەریەکێکیان جۆری گرفت یان نەخۆشییەکەی و رێژەکەی جیاوازە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، زۆرینەیان توشی خەمۆکی، دڵەڕاوکێ، ترس، کەمخەوی و ئالودەبوون بوون.

توێژینەوەکە دەشڵێت، لەماوەی دوو ساڵی جەنگی سوداندا نزیکەی 150 هەزار کەس گیانیان لەدەستداوە، کە رێژەی زۆرینەی گیانلەدەستدانەکان پەیوەست بوون بە نەخۆشییە دەروونییەکانەوە، لەناویشیاندا دڵەڕاوکێی توند و وەسوەسە و نائومێدی. ئەوە جگە لەو هستریا گشتییەی لە وڵاتەکەدا هەیە.

توێژینەوەکە باس لەوەش دەکات، جگە لەوەی خەڵکێکی زۆر بەدەست نەخۆشییە دەروونییەکانەوە دەناڵێنن، توانای بەرگەگرتنی کەسەکانیش بۆ ئەو نەخۆشییانە جیاوازە، بە جۆرێک نەخۆشەکان بەرێژەیەکی زیاتر ژن و منداڵ و خوێندکارانی زانکۆن.

لە بڕگەی لە رەمەزاندا هەر جارەو بابەتێکی پەیوەست بە رۆژوو و مانگی رەمەزان باس دەکەین، ئەمڕۆش باس لەو هۆکارانە دەکەین وادەکات لە مانگی رەمەزاندا کێشت زیاد بکات.

بچۆ سەر بەشی تەندروستیی سایتی کوردسات نیوز بۆ بینینی سەرجەم بڕگەکانی "لە رەمەزاندا"

هەندێک کەس سەرەڕای ئەوەی بەرۆژوو دەبن و ماوەیەکی درێژ هیچ خواردن و خواردنەوەیەک ناخۆنەوە، بەڵام لە مانگی رەمەزاندا کێشیان زیاد دەکات.

دکتۆر کامه‌ران رسوڵ ژاژڵه‌یی پزیشکی پسپۆڕی زانستی خۆراک ئاماژەی بەوەکردووە، قەڵەوبوون و زیادبوونی کێش لە رەمەزاندا ماوەی چەند ساڵێکە بووەتە بابەتێکی بەربڵاو و ئەوەش چەند هۆکارێکی هەیە، کە گرنگترینیان ئەمانەن:

1.که‌می جوڵه‌ و سستی و وه‌رزشنه‌کردن له‌نێوان به‌ربانگ و پارشێو، هەروەها دانیشتن بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر به‌ دیار ته‌له‌فزێون مۆبایڵ و کۆمپیوته‌ره‌وه‌ لە شەواندا.

2.خواردنی بڕێکی زۆر خۆراکی ده‌وڵه‌مه‌ند به‌ وزه، وەک‌ برنج و شله‌ و گۆشت و ناوساجی و خواردنی سوورکراوه‌ و شیرینی.

3.خواردنه‌وه‌ باوه‌کانی مانگی ره‌مه‌زان: وه‌ک شه‌ربه‌تی مێوژ هه‌موو رۆژێک.

4.نه‌خواردنه‌وه‌ی بڕی پێویست له‌ ئاو و وشکبوونه‌وه‌ی له‌ش.

5.نه‌خواردن یان کەمخواردنی سه‌وزه‌ و میوه‌.

6.زۆر خواردنی خورما و میوەی و شکراوە .

7.پارشێونه‌کردن یان خواردنی چه‌ور و شیرینی و برنج و شله‌ له‌ پارشێودا.

8.نه‌خواردنی زه‌ڵاته‌ و سه‌وزه‌ و شۆربا له‌ سه‌ره‌تای به‌ربانگکردنه‌وه‌.

9.شه‌ونخوونی و نه‌خه‌وتن تاوەکو پارشێو.