تەندروستی
قاوە یەکێکە لەو خواردنەوانەی بووەتە بەشێک لە ژیانی رۆژانەی زۆرینە و هەندێک کەس باس لەوەدەکەن، راهاتوون رۆژەکەیان بە خواردنەوەی قاوە دەستپێبکەن.
قاوە هاوشێوەی هەر خواردن و خواردنەوەیەکی دیکە سود و زیانی خۆی هەیە، خواردنەوەشی لە بەیانیاندا چەندین سودی سەرسوڕهێنەری هەیە.
مێشک بە چالاکی دەهێڵێتەوە
بەشێوەیەکی گشتی قاوە وات لێدەکات هەست بە چالاکی و وزەی زیاتر بکەیت و مێشک بە چالاکی دەهێڵێتەوە، هەروەها دەوڵەمەندە بە ماددەی دژە ئۆکسانەکان کە رۆڵێکی گرنگ دەبێنێت لە خۆپاراستن لە نەخۆشییە درێژخایەنەکان و کەمکردنەوەی هەوکردن لە جەستەدا.
پێویستە ئەو کەسانەی گرفتی گەدەیاندا هەیە ئاگاداربن
قاوە یەکێکە لە هۆکارە سەرەکییەکانی پاراستنی تەندروستیی دڵ و یارمەتی دابەزاندنی کێش دەدات، هەروەها یادەوەری و توانای سەرنجدان بەهێز دەکات، بەڵام پێویستە ئەو کەسانەی گرفتی دیکەیان لە جەستە و گەدەیاندا هەیە ئاگادار بن ئایا خواردنەوەی قاوە بە گەدەی بەتاڵ زیانیان پێدەگەیەنێت یان نا.
هاوکات، خواردنەوەی قاوە بەشێوەیەکی مامناوەند رۆژانە، ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشیی شەکرەی جۆری دووەم و بەرزیی کولیستڕۆڵ و جەڵتەی مێشک و بەردی زراو و گورچێلە کەمدەکاتەوە.
خواردنەوەی چوار فنجان لە ڕۆژێکدا
ئەو بڕە گونجاوەی پزیشکەکان بۆ خواردنەوەی قاوە دیاریان کردووە دوو بۆ چوار فنجانە لە رۆژێکدا، بۆیە زۆرخواردنەوەی قاوە بەدەر نییە لە زیان، یان هەموو رۆژ خواردنەوەی چوار فنجان رەنگە لە هەندێک کەسدا زیانی هەبێت و ببێتە هۆی کەمی ئاسن و کەمخوێنی و تێکچوونی خەو، هەروەها زیادبوونی دڵەڕاوکێ و هەندێکجار توشبوون بە سکچوون.
هێلکە یەکێکە لەو خۆراکانەی لەسەر سفرەی بەیانیانی زۆرینەی کەسەکاندایە، خواردنی هێلکە لە هەموو کاتەکاندا سودی خۆی هەیە ئەگەر زیادەڕەوی لە خواردنیدا نەکرێت.
هێلکە بەهای خۆراکی بەرزی هەیە و خواردنیشی لە بەیانیاندا چەندین سود بە جەستە دەگەیەنێت.
هێلکە لە قەبارەدا بچوکە، بەڵام بەهای خۆراکی بەرزە، کە دەکرێت ببێتە سیستمێکی خۆراکی هاوسەنگ و ئەو کەسانەی دەیانەوێت کێش دابگرن دەتوانن بەیانیان بە کوڵاوی بیخۆن، هەر هێلکەیەکی قەبارە گەورە ٧٧ کالۆری تێدایە، ئەمەش وادەکات جەستە بە وزەوە بمێنێتەوە.
هێلکە دەوڵەمەندە بە ڤیتامینەکانی، A, B5, B12, D, E, K, B6، فسفۆڕ، کالسیۆم، زینک، پڕۆتین، چەوری تەندروست و سیلینیۆم.
هێلکە سەرچاوەیەکی باشی پڕۆتینە بۆ جەستە، هەروەها بوونی ئەو هەموو ڤیتامین و کانزایە تیایدا، پارێزگاری لە تەندروستی هەریەک لە دڵ، چاو، پێست، قژ دەکات.
زەردێنەکەی بە نزیکەیی ١٨٦ میلیگرام لە کۆلیستڕۆڵ لەخۆدەگرێت، ئەوەش بۆ هاوسەنگی راگرتنی چەوری لە خوێندا پێویستە، بەڵام نابێت زیادەڕەوی لە خواردنیدا بکرێت.
پزیشکەکان باس لەوەدەکەن، خواردنی هێلکە بە گەدەی بەتاڵ وزە و ڤیتامینی باش بە جەستە دەبەخشێت، باشترینیان ئەوەیە کە دەکوڵێنرێت، یان ئەگەر سووربکرێتەوە، ئەوا لە کەرەی تەندروستدا سوور بکرێتەوە باشترە، هەر بۆیە ئامۆژگاری دەکەن، لە بەیانیاندا بخورێت، چونکە گەدە بەتاڵە و بەدرێژایی شەو هیچ خۆراکێکی وەرنەگرتووە.
کەستانە یان شابەڕوو، ئەو میوە پایزییەی بە هێندەی سەرمای سەختی زستان سودی تەندروستی بۆ جەستە هەیە و هاوکاری جەستە دەکات لەگەڵ وەرزی سەرمادا خۆی بگونجێنێت.
سروشت پڕە لە میوەی جۆراو جۆر، هەر میوەیەکیش کاتی پێگەیشتنی خۆی هەیە، پزیشکان باس لەوەدەکەن، خواردنی هەر میوەیەک لە وەرزی خۆیدا سودی زیاتر بە جەستە دەگەیەنێت، بەوپێیەی سروشتی جەستەی مرۆڤ وایە، لە هەر وەرزێکدا پێویستی بە میوەی ئەو وەرزەیە بۆ پارێزگاریکردن لە تەندروست مانەوەی، بۆ نموونە، چەندین سەوزە و میوەی زستانە هەن وا لە جەستە دەکەن بە پڕ وزەیی و گەرمی خۆی بهێڵێتەوە، لە وەرزی هاوینیشدا چەندین میوە هەن جەستە بە شێداریی دەهێڵنەوە و لە وشكبوونەوە دەیپارێزن، بۆ قەرەبووکردنەوەی بەرزی پلەکانی گەرما.
کەستانەش یەکێکە لەو میوە پایزییانەی کە سودێکی زۆر بە جەستە دەگەیەنێت، وەرزی پێگەیشتنی کەستانە بەشێوەیەکی گشتی لەنێوان مانگی ١٠ تاوەکو کۆتاییەکانی مانگی ١٢ یە.
درەختی کەستانە لە کۆمەڵەی بەڕووە و بەگشتی لە کوردستان بە شابەڕوو'ش ناوی دەبەن.
بەشێوەیەکی گشتی درەختی کەستانە ٥٠٠ بۆ ٦٠٠ ساڵ دەمێنێتەوە، هەندێک جۆریشی هەیە نزیکەی هەزار ساڵ یان زیاتر بەرگە دەگرێت.
جۆری castana dentataـی کەستانە، کە لە دارستانە گەڵاوەریوەکاندا دەڕوێت، تەختەی باشی لێبەرهەم دێت و بەرێکی زۆر باشیشی هەیە.
کەستانە دەوڵەمەندە بە کانزاکانی وەک سۆدیۆم، کالسیۆم، مس، مەگنیسیۆم، زینک، ئاسن و پۆتاسیۆم.
ئەو میوە پایزییە ڤیتامینەکانی B1 ,C, E, A تێدایە، هەروەها پڕۆتین، چەوری، نیشاستە و ئاوی تێدایە، کەستانە رێژەی کالۆری بەرز نییە، بەڵام بەهۆی بوونی پێکهاتەکانی دیکەی و بەرزی رێژەی چەورییەکەی، قورسە و بەشێوەیەکی گشتی لە شەوانی زستاندا وەک شەوچەرە دەخورێت، بەهۆی ئەوەی شەوانی زستان درێژە و وا لە جەستە دەکات زوو برسی نەبێتەوە.
سودەکانی کەستانە بۆ جەستە:
-پوک لە هەوکردن دەپارێزێت و هاوکارە لە کەمکردنەوەی هەوکردن ئەگەر هەیبێت.
-سەرچاوەیەکی باشی ریشاڵەکانە.
-هاوکارە لە جێگیر مانەوەی رێژەی کۆلیستڕۆڵ لە خوێندا.
-توێکڵەکەی بهاڕدرێت و لەسەر برین دابنرێت هاوکاری زوو چاکبوونەوەی دەکات.
-رێژەی زیاتر لە ٥٠٪ ئاوی تێدایە، کە سودی زۆری بۆ پێست هەیە.
-دەکرێت وەک بەشێک لە چارەسەر بۆ رۆماتیزمە دابنرێت.
-سودی گەورەی هەیە بۆ دابەزاندنی کێشی جەستە، بەهۆی ئەوەی ئارەزووی خواردن کەمدەکاتەوە دەتوانرێت بخرێتە سیستمی خۆراکی ئەو کەسانەی دەیانەوێت کێش داببەزێنن
-بۆ کەمخوێنی چارەسەرە
-بۆ دایکانی دووگیان سودی زۆرە، بەهۆی بوونی فۆلیک ئەسید تیایدا
-کاریگەریی بەرچاوی لەسەر کۆئەندامی دەمار هەیە و بە تەندروستی دەیهێڵێتەوە
نزیكەی ٦٠%ی نەخۆشخانەكانی سوریا بەهۆی نەمانی پێداویستیەوە لە كاركەوتوون.
مارگرێت هاریس وتەبێژی رێكخراوی تەندروستی جیهانی رایگەیاند، 58٪ی نەخۆشخانەكانی سوریا بەهۆی نەمانی پێداویستی و تیمی پزیشكییەوە لە كاركەوتوون.
وتیشی، سیستمی تەندروستی سوریا لە ئێستادا ناتوانێت پێداویستییەكانی هاووڵاتیان دابینبكات و هەزاران ئاوارەی سوریش لە وڵاتانی دراوسێوە گەڕاونەتەوە وڵاتەكەیان.
دەشڵێت، پێویستیان بە تیمی پزیشكی هەیە لە سوریا بۆ پاڵپشتیكردنی حاڵەتە تەندروستیەكان و ئەنجامدانی نەشتەرگەری بۆ نەخۆشەكان و پێویستە پاڵپشتی دارایی زیاتریان بۆ دابینبكرێت بۆ ئەوەی بتوانن بەشێك لە پێداویستییەكان پڕبكەنەوە.
داواشی لە كۆمەڵگەی نیودەوڵەتی كرد هاریكاری رێكخراوەكە بكەن بە ئامانجی بنیاتنانەوەی سیستمی تەندروستی و پێشكەشكردنی خزمەتگوزاری پزیشكی بە هاووڵاتیان.
ئەمڕۆ رۆژی جیهانی ئایدزە و نەتەویەكگرتوەكانیش ئاشكرایدەكات نزیكەی ٤٠ ملیۆن توشبوی ئایدز لە جیهاندا هەیە.
بەپێی نوێترین ئاماری بەرنامەی هاوبەشی نەتەوەیەكگرتوەكان بۆ بەرەنگاربونەوەی ئایدز، لە جیهاندا ٣٩ ملیۆن و ٩٠٠ هەزار توشبونی ڤایرۆسی ئایدز هەیە كە زۆرینەیان لە باشور و رۆژهەڵاتی ئەفریقان.
نەتەوەیەكگرتوەكان رایگەیاندووە بەهۆی پێشكەوتنی تەندروستیی و هۆشیاریی خەڵكەوە، توشبوون بە ڤایرۆسی ئایدز لە ساڵی ٢٠١٠-ەوە تا ئێستا بە رێژەی ٣٩٪ كەمیكردووە.
بە پێی ئەو ئامارانەی كە بڵاویان كردوەتەوە، هەر یەكە لە ئەفغانستان، میسر، فیجی، فیلیپین، پاپوا گینێی نوێ و سعودیە رێژەی توشبون بە ڤایرۆسی ئایدز لە وڵاتەكەیان پێچەوانەی جیهان بە رێژەی ١٠٠٪ یان دوو هێندە بەرزبووەتەوە.
ساڵی رابردوش لە هەرێمی كوردستان ٧٢ توشبوی ئایدز تۆمار كرا كە زۆرینەیان كەسانی بیانیبوون.
پزیشکێکی سلێمانی لە تاقیکردنەوەیەکدا پلەی یەکەمی لەسەر ئاستی عیراق بەدەستهێنا و بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانیش دەڵێت: " ئەمە سەلمێنەری ئەوەیە کە ئاستی فێرکاری لە سەنتەری سلێمانی لەبواری نەشتەرگەری یورۆلۆجی لە ئاستێکی باڵادایە".
بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا کە لە هەژماری فەیسبوک بڵاویکردووەتەوە، رایگەیاندووە: "(د. فەرمان محمد فرج) کە خوێندکاری بۆردی عیراقی و پزیشکی بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی بوو توانی پلەی یەکەم لەسەر ئاستی عیراق بەدەستبهێنێت لە تاقیکردنەوەی کۆتایی پسپۆڕی نەشتەرگەری یورۆلۆجی (گورچیلە و میزەڕۆ )".
لە راگەیەندراوەکەشدا هاتووە: ئەمە سەلمێنەری ئەوەیە کە ئاستی فێرکاری لە سەنتەری سلێمانی لەبواری نەشتەرگەری یورۆلۆجی لە ئاستێکی باڵادایە و ساڵانە پزیشکانی سلێمانی لە ریزی پێشەوەی دەرچووانی ئەو بوارەن لە بوردەکانی کوردی و عیراقی و عەرەبی و بوونەتە جێی شانازی بۆ شاری سلێمانی بەگشتی و بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی سلێمانی.
زانایانی ڕووسیا توانیان بگەن بە دۆزینەوەیەک زانستی بۆ چارەسەرکردنی هەوکردنی مێشک کە پێشتر نەبووە، ئەمەش بە دەستکەوتێکی پزیشکی ناوازە دادەنرێت.
ماکسیم خاسناتینۆڤ، سەرۆکی توێژەران لە سەنتەری زانستی ڕووسیا بۆ تەندروستی خێزانی لە شاری "ئیرکوتسک"، ڕایگەیاند؛ لە چوارچێوەی ئەو توێژینەوانەی ئەنجاممان داوە بۆ پەرەپێدانی دەرمانێکی نوێ بە مەبەستی چارەسەرکردنی "هەوکردنی مێشک" کە نەخۆشییەکە بەهۆی ڤایرۆسێکی گواستراوەوە دروست دەبێت.
دەرمانەکە لە ڕووەکی "هلیلج کابلی" دروستکراوە، کە ئەم جۆرە بەرهەمە سروشتیانە کە لە سیستەمی پزیشکی وڵاتانی ئاسیادا بەکاردەهێنرێت، کە لە ڕێگەییەوە پێکهاتەیەکی دژە هەوکردنیان دۆزیوەتەوە کە دەکرێت کۆنترۆڵی هەوکردنی پەردەی مێشک بکات.
لە درێژەی هەواڵەکەشدا کە لە مالپەڕی سی ئێن ئێندا بڵاوکراوەتەوە، بەر لە بەکارهێنانی دەرمانەکە لە پلاندایە چەند تاقیکردنەوەیەکی لەسەر ئەنجامبدرێت بەمەبەستی سەلامەتی لە بەکارهێنانیدا ئەمەش لە کاتێکدا ئەم دەرمانە لە ئێستادا تاکە دەرمانە بۆ چارەسەرکردنی هەوکردنی مێشک بەردەست بێت، بەڵام ئەم چارەسەرە تایبەتمەندییەک جیای دەکاتەوە ئەوەش شێوازی هەڵگرتنیەتی کە تەنیا دەتوانرێت لە پلەی گەرمی نێوان ٤ بۆ ٨ پلەی سەدیدا هەڵبگیرێت.
ماجد شنگالی، سەرۆکی لیژنەی تەندروستی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، ھەڵمەتێکی کوتان دژی سورێژە دوای مانگی رەمەزان ئەنجام دەدرێت، کە ھەشت ملیۆن خوێندکاری خوێندنگە سەرەتاییەکان لەسەرجەم پارێزگاکان دەگرێتەوە، بە پارێزگاکانی ھەرێمی کوردستانیشەوە.
وتیشی، خوێندکارەکان تەمەنیان لە نێوان شەش بۆ ١٢ ساڵدایە و ھەڵمەتەکە لە لایەن ھەشت ھەزار تیمی تەندروستی پسپۆڕەوە ئەنجام دەدرێت.
راشیگەیاند، ھەڵمەتەکە بۆ دوای مانگی رەمەزان دواخراوە و ١٠ رۆژ دەخایەنێت و ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی وەزیرانیش ١٠ ملیار دیناری بۆ ئەو ھەڵمەتە تەرخان کردووە.
بەڕێوەبەرایەتی تەندروستی واست، ١٠ رێکاری نوێی بۆ رێگریکردن لە تووشبوون و بڵاوبوونەوەی گۆڕاوی نوێی کۆرۆنا بڵاوکردووەتەوە، کە دەبێتە یەکەمین پارێزگا لە عێراق دوای ماوەیەکی زۆر، کۆت و بەندەکانی کۆرۆنا دەگەڕێنێتەوە.
تەندروستی واست داوای لە بەڕێوەبەری خوێندنگەکان کردووە، خوێندکاران پابەندی بەستنی دەمامک بکەن و مەودایەک لەنێوان خوێندکاران و مامۆستایان ھەبێت و قەرەباڵغی ناو پۆلەکان کەمبکرێتەوە.
ھەروەھا لە شوێنە گشتییەکان رێنمایی و پۆستەر سەبارەت بە نەخۆشییەکە بڵاوبکرێتەوە و دوور بکەونەوە لە تەوقە و باوەش و دەم و لوت لەکاتی کۆکە و پژمین دابپۆشرێت. داواشیکردووە ھەر خوێندکارێک یان مامۆستا و ھەرکەسێک گومانی تووشبوونی لەسەر بوو، رەوانەی نزیکترین ناوەندی تەندروستی بکرێت.
ئەو رێنماییانەی تەندروستی واست لەدوای ھۆشدارییەکی رێکخراوی تەندروستی جیھانییەوە دێت سەبارەت بە بڵاوبوونەوەی گۆڕاوێکی نوێی کۆرۆنا بە ناوی "جەی ئێن وەن" لە بەشێک لە وڵاتان.
پێشتریش وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاندبوو، چیتر پێویستیان بە ھاوردەی ڤاکسینی کۆرۆنا نییە، چونکە نەخۆشییەکە مەترسیدار نەماوە و تەنانەت ئەوکاتەی کۆرۆنا لە لوتکەدا بووە پێشوازی عێراقییەکان لە وەرگرتنی ڤاکسین کەمبووە.
تیدرۆس ئەدھانۆم بەرێوەبەری رێکخراوی تەندروستی جیھانی رایگەیاند، ئەگەرچی لە ئێستادا بڵاوبونەوەی کۆرۆنا وەک حاڵەتێکی ترسناک نەماوە لەسەر تەندروستی جیھانی، بەڵام ڤایرۆسەکە ھێشتا ھەڕەشەیەکی گەورەیە.
ئاشکراشیکرد، لە مانگی کانوونی یەکەمی ساڵی رابردوودا ئاماری توشبوون بە جۆری نوێی ڤایرۆسەکە "سارس کۆڤ٢" بەرێژەی ٤٢٪ زیادیکردووە و تەنھا لەو مانگەدا ١٠ ھەزار کەس بەھۆی ڤایرۆسەکەوە گیانیان لەدەستداوە.
سەیف بەدر وتەبێژی وەزارەتەکە رایگەیاندووە، ئەو کۆرۆنا نوێیە خێراتر بڵاودەبێتەوە و ئەگەری ھەیە بەمزوانە بگاتە عێراق.
وتیشی، تا ئێستا ھیچ حاڵەتێکی توشبوون بەو کۆرۆنا نوێیە تۆمارنەکراوە، نیشانەکانیشی زۆر نزیکن لە پەتایی وەرزی ئاسایی.
سەیف بەدر دڵنیاییشیدا، ڤاکسینی پێویست بۆ روبەڕوبوونەوەی کۆرۆنا نوێیەکە بەردەستە و سەرجەم ڤاکسینەکان کاران بۆ لەناوبردنی ئەو ڤایرۆسە. وتیشی ھەرکاتێک ئەو کۆرۆنا نوێیە بگاتە عێراق، بە رەسمی رایدەگەیەنن.
تێدرۆس ئادھانۆم، سکرتێری گشتی ڕێکخراوەکە داوا لە خەڵک دەکات بێ و پشتگوێخستن خۆیان ئامادە بکەن بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی نەخۆشییەکی تری مەترسیدار لە داھاتودا.
ئاماژەی بەوەشکرد، ئەوەی لە ئێستادا زانایان نیگەران کردووە، یەک پرسیارە، “ئەمە کەی ڕوودەدات.
وتیشی، ناتوانین ڕێگە بدەین ھەڵەکانی ڕابردوو دووبارە ببنەوە، بۆیە لە ئێستادا وڵاتانی ئەندامی ڕێکخراوی تەندروستی جیھانی لە دانوستاندان، ھەروەھا ڕێککەوتنێکی نوێ ئامادە دەکرێت سەبارەت بە خۆپاراستن لە پەتاکان.
ریازعەبدول ئەمیر، بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی لە وەزارەتی تەندروستی عێراق ڕاگەیاند، توشبوون بە تای خوێنبەربوون تا ئێستا بەردەوامی ھەیە و ھۆکارەکەشی بۆ جۆرێک لە مێروو گەڕاندەوە کە بە گیانی ئاژەڵانەوەیە، وتیشی، پێویستە وەزارەتی کشتوکاڵ کێشەی ئەم مێرووانە چارەسەر بکات و ڕێوشوێنی پێویست بەرامبەری بگرێتە بەر.
راشیگەیاند، بەھۆی زۆری حاڵەتەکانی توشبوون بە نەخۆشیەکە لیژنەیەکی ھاوبەشیان پێکھێناوە لە نێوان وەزارەتی تەندروستی و وەزارەتی کشتوکاڵ بۆ چارەسەر کردنی کێشەکە.
بە پێی ئەو ئامارانەش کە بڵاوکراونەتەوە، رۆژانە دوو بۆ سێ حاڵەتی نەخۆشییەکە تۆمار دەکرێت و تەنھا لە ھەفتەی رابردوودا ١٢ حاڵەتی نوێ تۆمار کراوە.
سائیر سەبری حسین بەڕێوەبەری بەشی پەتاکان لە فەرمانگەی ڤێتێرنەری وەزارەتی کشتوکاڵی عێراق رایگەیاند، لەگەڵ چوونە ناو رۆژانی ١٠ی موحەرەم کە تیایدا رێژەی سەربڕینی ئاژەڵ زیاد دەکات، لیژنەی بەرەنگاربوونەوەی پەتاکان، کۆمەڵێک رێکاری گرتووەتەبەر لەوانە گۆڕینی جۆری دەرمانی قڕکەر و فراوانکردنی ھەڵمەتەکانی گەڕان و دەرمانڕشتن لە کێلگەکانی بەخێوکردنی ئاژەڵ.
وتیشی، لیژنەکەیان داوای لە پارێزگاکان کردووە سەربڕینی ھەڕەمەکی ئاژەڵ قەدەغە بکەن و رێگەنەدەن ئاژەڵ بەشێوەی ھەڕەمەکی سەرببڕدرێت.
بەڕێوەبەری بەشی پەتاکان لە فەرمانگەی ڤێتێرنەری راشیگەیاند، تائێستا ٤٢٠ کەس تووشی تای خوێنبەربوون کە ٥٦یان گیانیان لەدەستداوە.
تیدرۆس ئەدھانۆم، بەڕێوەبەری گشتی رێکخراوی تەندروستی جیھانی لە وتارێکیدا لە بەردەم کۆمەڵەی تەندروستی نێودەوڵەتی لە جنێف رایگەیاند، کۆتایی ھاتن و ھەڵوەشاندنەوەی باری نائاسایی و رێکارەکان بۆ رێگرتن لە بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا، مانای کۆتایی ھاتنی ڤایرۆسەکە نییە، بەڵکو تائێستا مەترسی لەسەر تەندروستی مرۆڤ و کۆی وڵاتانی جیھانیش ھەیە و پێویستە بەردەوام چاودێرییەکی ورد بکرێت.
وتیشی، پێویستە ھەموو وڵاتانی جیھان ئامادەکاری بکەن بۆ سەرھەڵدانی نەخۆشییەکی نوێ کە پێشبینی دەکرێت زۆر لە ڤایرۆسی کۆرۆنا مەترسیدارتر بێت و بەھۆیەوە زیانێکی زۆری گیانی و ماددی بەسەرجەم وڵاتانی جیھان بگات.
فەرەیدون عەبدولمەلەکی سەرۆکی زانکۆی زانستە پزیشکییەکانی سنە رایگەیاند، لە ماوەی ٢٤ سەعاتدا حەوت کەسی تر تووشی کۆرۆنا بوون و کەسێکیش بە ڤایرۆسەکە گیانی لەدەستداوە، وتیشی لە ئێستا ٢٥ توشبووی کۆرۆنا لە نەخۆشخانە خەوێندراون کە چوار کەسیان لەژێر چاودێری چڕی پزیشکیدان.
ئاماژەی بەوەشکرد، ئەگەر پابەندنەبوونی خەڵک بە رێکارە تەندروستییەکان بەردەوام بێت، لە رۆژانی داھاتوودا ئاماری توشبووان و گیانلەدەستدان بە کۆرۆنا بەرزدەبێتەوە.
ھاوکات حامید بەھرامیان بەرپرسی راگەیاندنی لیژنەی کۆنتڕۆڵکردنی کۆرۆنا لە پارێزگای کرماشان رایگەیاند، لە یەک مانگی رابردوودا ١٠ کەس بە کۆرۆنا لە پارێزگاکە گیانیان لەدەستداوە، لە ئێستاشدا ١٨ توشبووی کۆرۆنا لە نەخۆشخانە خەوێندراون کە باری تەندورستی یەکێکیان ناجێگیرە.
ئەوەشی خستەڕوو، ئاماری توشبووانی کۆرۆنا لە کرماشان جارێکی تر بەرزبووەتەوە و شاری سەنقوریش چووەتە رەوشی سوری کۆرۆناوە.