ئەمڕۆ 26ی 1ی 2025، 10 ساڵ بەسەر ئازادکردنی کۆبانێ لە دەستی چەکدارای داعشدا تێدەپەڕێت. دوای 10 ساڵ لە رزگاربوون لەو گروپە تیرۆرستییە هێشتا شەڕ یەخەی شارەکە بەرنادات و تورکیا چاوی تەماحیان لەسەر هەڵناگرێت.

دوای ئەوەی لە ساڵی 2014دا چەکدارانی داعش سەریان هەڵدا و موسڵیان داگیرکرد، بە ماوەیەکی کەم بەرەو کۆبانێ هەنگاویان نا، کە لەسەرەتادا هەوڵی داگیرکردنی 'گردی مشتەنور، ناوەندی چاند و هونەر، چوارگۆشەی ئەمنی و رێڕەوی مورشید پنار'یان دا، جگە لە رێڕەوی مورشید پنار، داعش دەستی بەسەر سێ شوێنەکەی دیکەدا گرت.

دواتر لە 15ی 9ی هەمان ساڵدا، بە ژمارەیەکی کەم لە شەڕڤانانەوە بەماوەی 20 رۆژ توانرا رێگا لە چەکدارانی داعش بگیرێت پێشڕەویی ئەنجام بدەن. 

لە شەڕەکەدا شەڕڤانانی یەکینەکانی پاراستنی گەل 'یەپەگە' و یەکینەکانی پاراستنی ژن 'یەپەژە' بەرپەرچی هێرشەکانی چەکدارانی داعشیان دایەوە و هەنگاو بە هەنگاو بەرەوپێش چوون و شەڕی کۆڵان بە کۆڵانیان کرد، کە دواتر لە 18ی 12ی هەمان ساڵدا، رایانگەیاند، دەچنە قۆناغی سێ شەڕ لەگەڵ داعش و کۆبانێ رزگار دەکەن.

شەڕڤانان قۆناغی سێیەمیان لەژێر دروشمی "لە کەسایەتی جودی، ساریا، زنار و هەڤاڵانیان" دەست پێ کرد.

دواتریش بە بڕیاری پەرلەمانی كوردستان، هێزێكی پێشمەرگەی كوردستان بۆ هاوكاری شەڕڤانان‌ و گەلی كورد لە رۆژئاوا، چوونە كۆبانی. وڵاتانی دەرەوەش دەستیان کرد بە هاوکاریکردنی شەڕڤانان و ناردنی پشتیوانی بۆیان.

لە ئازادکردنی کۆبانێدا ئارین میرکان بووە هێمای شەڕەکە

ئارین میرکان فەرماندەیەکی یەپەژە بوو، کە ناوی خۆی دیلار بوو، ئارین لە 5ی 10ی 2014دا لەپێاو رزگارکردنی هاوڕێکانی خۆی بە ژمارەیەک چەکداری داعشدا تەقاندەوە، کە یەکەم چالاکی لەو جۆرە بوو شەڕڤانان ئەنجامی بدەن.

ئارین لە گردی مشتەنوردا دژی داعش شەڕی دەکرد و دواتر بووە فەرماندەی گشتیی یەپەژە. وەک حاجی مەنسووری فەرماندەی ئەمنیی کۆبانێ باسی دەکات، شەڕڤانان ناچاربوون لە گردەکە بکشێنەوە، بەڵام ئارین لە پشتییانەوە مابووەوە و لەلایەن داعشەوە گەمارۆ درابوو، ئەویش بۆ رزگارکردنی هاوڕێکانی، ئەو گەمارۆیەی قۆستەوە و ئەو تەقەمەنیانەی تەقاندەوە کە بە جەستەیەوە بوون.

ئارین سەرەڕای ئەوەی دایک بوو و خاوەنی دوو منداڵ بوو، بەڵام لەپێناو رزگارکردنی هاوڕێکانیدا کە پێکەوە بۆ پاراستنی خاکەکەیان شەڕیان دەکرد، خۆی کردە قوربانی و دواتریش بووە هێمای ئازادکردنی کۆبانێ.

ئێستا پەیکەری ئارین لە ناوەندی کۆبانێدا دروستکراوە و وەک هێمایەکی بەرزی شارەکە و بەرخۆدان لێی دەڕوانرێت.

دواجار لە 26ی 1ی 2015 و دوای 39 رۆژ لە دەستپێکی قۆناغی سێیەم، زەنگی سەرکەوتن لێدرا و کۆبانێ لەژێر دەستی چەکدارانی گروپێکی تیرۆرستی گەورە ئازاد کران.

کۆبانێ سەربەرزە

لەو رۆژەدا شەڕڤانان دروشمی سەرکەوتنیان دەوتەوە و یەکدەنگ دەیانوت، "کۆبانێ غەمگین نییە، کۆبانێ سەربەرزە، کۆبانێمان ئازاد کرد".

زیانەکانی شەڕی داعش

لە شەڕی داعشدا کۆبانێ زیانی زۆری بەرکەوت، جگە لە ئاوارەبوونی سەدان هەزار کەس، بەپێی دوایین راپۆرتەکان، نزیکەی 80٪ی شارەکە وێران بوو، هێڵی ئاو و کارەبا بە تەواوی پەکی کەوت و نزیکەی نیوەی شەقام و رێگاوبانەکانی تێکچوون، هەروەها زیاتر لە 500 گوند وێران بوون و بە سەدان هەزار ئاژەڵ دزران و مرداربوونەوە.

ئەوە جگە لەوەی چيکدارانی داعش گوندەکانیان تاڵان کرد و بە سەدان ئامێر و ئۆتۆمبێلی جوتیارانیان لەگەڵ خۆیاندا برد.

دواتر لە 2018 و چوار ساڵ دوای ئازادکردنی کۆبانێ، لە ساڵیادی ئازادکردنیدا پاککردنەوەی تەواوی گوند و ناوچەکانی دەوروبەری کۆبانێ راگەیەنرا و کۆڵان بە کۆڵان و ماڵ بە ماڵی دەوروبەری کۆبانێش لە داعش پاک کرانەوە.

ئازادکردنی کۆبانێ لە دەستی داعش و بوێری شەڕڤانان بە جۆرێک بوو، دەنگدانەوەیەکی گەورەی هەبوو و دوابەدوای ئەو رووداوانە 1ی 11ی هەموو ساڵێک بە رۆژی جیهانیی کۆبانێ ناسێنراوە.

دوای 10 ساڵ رۆژئاوا و کۆبانێ ئارام نین و تورکیا چاوی تێی بڕیوە

کۆبانێ لە داعش پاککرایەوە، بەڵام هەر لەدوای داعش و تاوەکو ئەم ساتەش 10 ساڵ دوای ئەو روداوە؛ هێشتا کۆبانێ خاکەکەی ئارامی بەخۆوە نەدیوە و تورکیا چاوی تێی بڕێوە.

نەک تەنها کۆبانێ، خاکی رۆژئاوای کوردستان ئەو جێگەیەیە تورکیا ساڵ بە ساڵ هەرجارە و بە بیانوویەک هێرش دەکاتە سەری، هێشتا برینی کۆبانێ ساڕێژ نەببوو، لە ساڵی 2019دا تورکیا دەستی کرد بە هێرشکردنە سەر سەرێ کانی و گرێ سپی و چەند شارێکی دیکە، کە لە هێرشەکانیدا چەکی قەدەغەکراویشی بەکارهێنا.

تورکیا چەکی فۆسفۆڕی دژ بە کورد بەکارهێنا

لەدوای هێرشەکانی تورکیا چەندین رێکخراوی نێودەوڵەتی بە بەڵگەوە سەلماندیان کە تورکیا چەکی فۆسفۆڕی سپی لە هێرشەکانیدا بەکارهێناوە و بە سەدان کەس بەهۆی ئەو چەکە کیماییە قەدەغەکراوانەوە بە سەختی برینداربوون و گیانیان لەدەستدا.

ئەمساڵیش لە ساڵیادی رزگارکردنی کۆبانێدا کۆنسەی بەڕێوەبەریی کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان 'کەنەکە' رایگەیاندووە، "دەوڵەتی تورکیا تۆڵەی داعش لە خەڵکی رۆژئاوا دەکاتەوە و ئەو کارەی لە رێگەی داعشەوە نەیتوانی بیکات، دەیەوێت خۆی ئەنجامی بدات، ئامانجی سەرەتا کۆبانێ و پاشان هەموو دەستکەوتەکانی شۆڕشی ڕۆژئاوایە".

ئاماژەی بەوەشکردووە، "ئەمڕۆ پرۆسەیەکی هاوشێوەی کۆبانێ لەبەردەمماندایە، پێویستە وەک 10 ساڵ لەمەوبەر کۆبانێ و شۆڕشی رۆژئاوا بپارێزین. بەرگریکردن لە رۆژئاوا بەرگریکردنە لە کوردستان".

هێشتا رۆژانە تورکیا لە هێرشکردنە سەر هاوڵاتیانی مەدەنی لە رۆژئاوا بەردەوامە و بەهۆی هێرشەکانی تورکیاوە رۆژانە دەیان بریندار و گیانلەدەستدان دەکەونەوە، یەکێک لەو هێرشانەش کە هەفتەی رابردوو لەکاتی هەڵپەڕکێ و خۆشی دەربڕینی کورداندا هێرشی راستەوخۆی کردە سەر بەنداوەکە.

لە 19ی ئەم مانگەشدا، ساڵح موسلیم ئەندامی دەستەی سەرۆكایەتیی پارتی یەكێتی دیموكرات "پەیەدە" رایگەیاند، توركیا و چەكدارانی هاوپەیمانیی هەوڵدەدەن بەنداوی تشرین و شاری مەنبج داگیر بكەن، ئامانجی سەرەكیی توركیا لە پشتیوانیی سەربازیی و ئاسمانیی بۆ چەكدارانی سوری بە ئامانجی داگیركردنی كۆبانێیە.