١٧ی ١٢ی هەموو ساڵێک رۆژی ئاڵای کوردستانە، ئەو ئاڵایەی بە ڕوانین لێی و بینینی خۆرێکی گەش و سێ رەنگی سور و سپی و سەوز، خەبات و تێکۆشان و هیوا و وەفا؛ وێنا دەکات.

لە ١٦ی ٤ی ساڵی ٢٠٠٤دا، پەرلەمانی کوردستان رۆژی ١٧ی ١٢ی وەکو رۆژی ئاڵای کوردستان دیاریکرد. پێشتر پەرلەمانی کوردستان ئەوەی راگەیاندووە، "ئاڵای کوردستان رەمزی قەوارەی هەرێمی کوردستانە و لە دەستووری هەمیشەیی عێراق دانی پێدانراوە."

ساڵانە لە رۆژی ئاڵای کوردستاندا، لە سەرجەم دامودەزگا و خوێندنگەکانی هەرێمدا ئاڵا هەڵدەکرێت و جلی کوردی لەبەردەکرێت و بە چەندین چالاکی یادی دەکرێتەوە، لە ناوەندەکانی خوێندنیشدا چالاکی تایبەت بۆ ئەو یادە بەڕێوەدەچێت.

ئەگەرچی مانگی ١٢ لە هەرێمی کوردستان بەر سەرماوسۆڵە دەکەوێت، بەڵام دڵی جگەرگۆشە و خوێندکارانی ئەم خاکە و مامۆستایان و کارمەندانی دیکە ئەوەندە گەرمە، بە چەندین چالاکی جۆراوجۆر ئەو رۆژە پیرۆز دەکەن و بەرز رایدەگرن.

لەپاڵ هەڵکردنی ئاڵادا لە ناوەندە جیاوازەکان، بەهۆی دۆخی ئابووری و نەدان و دواکەوتنی موچەوە لە چەند ناوەندێک دەوام راگیراوە و ئەو یادکردنەوەیە بەڕێوەناچێت.

ساڵی رابردووش، بایکۆت بەشێوەیەکی گشتی قوتابخانەکانی سنووری پارێزگاکانی سلێمانی و هەڵەبجە، ئیدارەکانی گەرمیان و راپەڕین وقەزای کۆیە، ئەو یادە تەنها لە چەند خوێندنگەیەکدا کرایەوە و بەشێوەیەکی گشتی سەرجەم ناوەندەکانی خوێندنی نەگرتەوە.

رۆژی ئاڵای کوردستان

١٧ی ١٢ی ساڵی ١٩٤٥ی زاینی، کە بە ساڵی کوردی هاوکات بوو لەگەڵ ٢٦ی سەرماوەزی ٢٦٤٥، لە مەراسمێكدا، ئاڵای کوردستان لەسەر شانی کەریمی نازمی، لە مەیدانی چوارچرای مەهابادەوە بەرەو باڵەخانەیەکی بەرزی مەهاباد برا و بە ئامادەبوونی قازی محەمەد و هاوشانی چەندین کەسایەتی ئەو کاتە و هاوڵاتیان، ئاڵاکە لەسەر ئەو باڵەخانەیە هەڵکرا.

دوابەدوای هەڵکردنی ئاڵای کوردستان لە مەهاباد، ئاڵا لەو شار و شارۆچکانەی دیکەش هەڵکران کە لەژێر دەسەڵاتی شای ئەوکاتەی ئێراندا نەبوون.

رەنگەکان و شێوەی ئاڵای کوردستان

دکتۆر قاسملۆ سکرتێری پێشووتری حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران دەڵێت، ئەو کات ئاڵای کوردستان رەنگە بنەڕەتییەکانی بەهەمان شێوەی ئێستا سێ رەنگ بوون، سوور لە سەرەوە و سەوز لە ناوەڕاست و سپی لەنێوانیاندا، هێمای کوردستانیش قەڵەمێک بوو لەنێوان دوو گوڵەگەنمدا و خۆرێک لە سەریانەوە هەڵهاتبوو. کە قەڵەمەکان مانای بایەخ و گرنگی فەرهەنگ و زانست بوو و گوڵەگەنمەکانیش هێمایەک بوون بۆ کار و بەرهەمی کوردەکان، خۆریش سیمبولی ئازادی بوو.

ئاڵای کوردستان هەر لە رابردووەوە و بەپێی سەردەمە جیاوازەکان چەندین جار گۆڕانکاری بەسەر شێوەکەیدا هاتووە، بەڵام بەشێوەیەکی سەرەکی لەنێووان ئەو چوار رەنگەدا ماوەتەوە.

بەپێی سەرچاوە جیاوازەکان ئەمانە چەند وێنەیەکی ئاڵای کوردستانن لە سەردەمە جیاوازەکاندا

پەرلەمانی کوردستان و بەیاسا رێکخستنی ئاڵا

لە ساڵی ١٩٩٩دا پەرلەمانی كوردستان بە یاسا شێوازی ئاڵا و مامەڵەكردنی لەگەڵیدا رێكخست، لە دەقی یاساکەدا هاتووە:

هەرێمی كوردستانی عێراق ئاڵایەكی شێوە لاكێشەیی دەبێت، پانیەكەی سێ یەكی درێژیەكەی دەبێت و بەسەر سێ لاكێشەی ئاسۆیی یەكسان لە درێژی ‌و پانی دابەشكراوە، بەم شێوەیە:

یەکەم: لاكێشەی سەرەوە رەنگی سوورە، هێمایە بۆ شەهیدانی بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد.

دووەم: لاكێشەی ناوەڕاست سپیە، هێمایە بۆ ئاشتی ‌و ئازادی‌ و دیموكراتی‌ و لێبوردەیی كە گەلی كوردستان دەیەوێت.

سێیەم: لاكێشەی خوارەوە رەنگی سەوزە، هێمایە بۆ كشتوكاڵ‌ و سروشت‌ و ژینگەی كوردستان.

چوارەم: لە ناوەراستی لاكێشە سپیەكەدا خۆرێك هەیە رەنگی زەردە، دەكەوێتە خاڵی یەكتربڕی رووبەری لاكێشەكە، ٢١ تیشكی سێگۆشەی یەكسانی لێ دەردەچێت، بەرزی تیشكەكان دەگاتە ناوەڕاستی هەردوو لاكێشەی سوور و سەوز، خۆرەكە هێمایە بۆ بەردەوامبوونی ژیان‌ و مەعریفە و هیوا و گەشبینی، ٢١ تیشكەكەش هێمایە بۆ بۆنەی نەتەوەیی نەورۆز، رۆژی بەرەنگاربوونەوە و راپەرین‌ و شۆڕش‌ و رزگاری دژی زوڵم‌ و ستەم‌ و چەوسانەوە.

ئازادانە ئاڵا هەڵدەکرێت

ئێستا ئاڵای کوردستان سنوورەکانی هەرێمی بڕیوە و ئازادانە لە وڵاتانی دیکەش هەڵدەکرێت، بە جۆرێک، لە بەشێکی زۆری سەردانە فەرمییەکانی بەرپرسان بۆ وڵاتان بە ئاڵای کوردستان پێشوازییان لێدەکرێت.

ئێستا کورد لە وڵاتە جیاوازەکاندا بە ئازادانە رۆژی ئاڵاکەی بەرز رادەگرێت و لە ١٧ی ١٢دا یادی دەکاتەوە و چالاکی بۆ رێکدەخات.