سەردانەکەی نانسی پیلۆسی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ولایەتە یەکگرتووەکان بۆ تایوان وروژاندنێکی سیاسییە بۆ سەروەری چین.

 ٢ی ئاب، بە پشتگوێخستنی ناڕەزاییە جددییەکانی چین، نانسی پیلۆسی سەرۆکی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ولایەتە یەکگرتووەکان بە بێ شەرمی سەردانەکەی بۆ ھەرێمی تایوانی چین ئەنجامدا. ئەم ھەنگاوە بە شێوەیەکی جددی بنەمای یەک چین، و بەشێوەیەکی کیناوی سەروەری چین پێشێل دەکات و بە ئاشکرا بەشداری لە وروژاندنی سیاسی دەکات، ئەمەش تووڕەیی توندی گەلی چین و دژایەتییەکی بەرفراوانی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی لێکەوتووەتەوە. ئەمە جارێکی دیکە دەیسەلمێنێت کە ھەندێک لە سیاسەتمەدارانی ولایەتە یەکگرتووەکان بوونەتە "کێشەسازکەر"ی پەیوەندییەکانی نێوان چین و ولایەتە یەکگرتووەکان، و ولایەتە یەکگرتووەکان بووەتە "گەورەترین وێرانکەری" ئاشتی لە سەرانسەری گەرووی تایوان و سەقامگیری ھەرێمیی. لە وەڵامی سەردانەکەی پیلۆسیدا، چین دەستبەجێ ڕێوشوێنی سیاسی، دیپلۆماسی، سەربازی، و ئابووری تەواو و ھەروەھا رێوشوێنی دیکەی بۆ بەرەنگاربوونەوەی جێبەجێ کرد. 

بۆ یەکەم جار وەزارەتی کاروباری دەرەوەی چین، و کۆنگرەی نەتەوەیی نوێنەرانی گەلی چین، و نوسینگەی کاروباری تایوان لە کۆمیتەی ناوەندی پارتی کۆمیونستی چینی، و وەزارەتی بەرگری نیشتمانی بەیاننامەیان بڵاوکردەوە و ئیدانەیان کرد، و ئاماژەیان بەوە کرد کە ئەمە پێشێلکارییەکی گەورەیە بۆ بنەمای یەک- چین و بەندەکانی سێ بەیاننامەی ھاوبەشی نێوان چین و ولایەتە یەکگرتووەکان. کاریگەرییەکی توندی لەسەر بنەمای سیاسی لە پەیوەندییەکانی نێوان چین و ولایەتە یەکگرتووەکان ھەیە، و بەشێوەیەکی جددی سەروەری و سەلامەتی خاکی چین پێشێل دەکات. بەشێوەیەکی مەترسیدار ئاشتی و سەقامگیری لە سەرانسەری گەرووی تایوان تێکدەدات،و نیشانەیەکی زۆر ھەڵە و مەترسیدار بۆ ھێزە جوداخوازەکان بۆ "سەربەخۆیی تایوان" دەنێرێت.

 چین بە توندی دژی ئەمەیە و بە توندی ئیدانەی دەکات، و ھەنگاوێکی جددی و ناڕەزایەتییەکی توندی بەرامبەر بە ولایەتە یەکگرتووەکان دەربڕی. چین بە ھیچ جۆرێک ئەمە قەبووڵ ناکات، و گەلی چینیش بە تەواوی ئەمە ڕەتدەکەنەوە. ڕاوێژکاری دەوڵەت ووزیری دەرەوە وانگ یی ھۆشیاری دەداتە ولایەتە یەکگرتووەکان کە نابێت خەون بە رێگریکردن لە دووبارە یەکگرتنەوەی چین ببینێت، نابێت خەیاڵ بە سنووردارکردنی گەشەسەندن و بوژاندنەوەی چین بکات، نابێت خەیاڵ بە بەکارھێنانی یارییە جیۆپۆلەتیکییەکانەوە بکات، و نابێت خەیاڵ بە شێواندنی ڕاستیەکان بکات ھەرکاتێک بیەوێت. 

لە وەڵامی بەرزبوونەوەی گرژییەکان لە گەرووی تایوان، سوپای رزگاریخوازی گەلی چین لە ئەوپەڕی ئامادەباشییە و زنجیرەیەک ئۆپەراسیۆنی سەربازی ھاوبەشی لە دەریا و ئاسمانی دەوروبەری دوورگەی تایوان ئەنجامدا، مانۆڕی سەربازی ھاوبەشی ڕێکخست، بە توندی بەرگری لە سەروەری نیشتمانی و سەلامەتی خاک دەکات، و بە توندی ڕێگری لە دەستێوەردانی دەرەکی و پیلانگێری جیاخوازانی "سەربەخۆیی تایوان" دەکات. وەزارەتی بازرگانی چین ھەناردەی خۆڵی سروشتی بۆ تایوان ڕاگرت، ھەروەھا ھاوردەکردنی بەرھەمە جۆراوجۆرەکانی میوە و ماسی لە تایوانەوە ڕاگرت.

بەرپرسیارێتی گرژی لەناکاو لە گەرووی تایوان بە تەواوی لە ئەستۆی ویلایەتە یەکگرتووەکان و جوداخوازان بۆ سەربەخۆیی تایوان دایە.

 پرسی تایوان پرسێکی ھەرێمیی نییە بەڵکو بە تەواوی کاروباری ناوخۆی چینە، کە لە ماوەی ڕابردوودا لە چینێکی لاواز و شڵەژاو سەریھەڵداوە، و بێگومان بە نوێبوونەوەی گەلی چین چارەسەر دەبێت. لەم پرسەدا ڕێگە بە ھیچ دەستێوەردانێکی دەرەکی نادرێت. لە سەرەتای دامەزراندنی کۆماری چینی میللی لە ساڵی ١٩٤٩، ١٨١ وڵات پەیوەندی دیپلۆماسییان لەگەڵ چین لەسەر بنەمای یەک چین دامەزراندووە، و ئاڵوگۆڕی فەرمیان لەگەڵ تایوان نەھێشتووە.

لە ساڵی ١٩٧١دا، لە بیست و شەشەمین کۆبوونەوەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان بڕیارێکی دەرکرد بۆ گەڕاندنەوەی سەرجەم مافە یاساییەکانی کۆماری چینی میللی لە نەتەوە یەکگرتووەکان و دەرکردنی نوێنەرانی بەناو "کۆماری چین" لەلایەن دەسەڵاتدارانی تایوانەوە. لە جیھاندا تەنھا یەک چین ھەیە، تایوان بەشێکی جیانەکراوەیە لە خاکی چین، و حکومەتی کۆماری چینی میللیش تاکە حکومەتی شەرعییە کە نوێنەرایەتی ھەموو چین دەکات، کە لە مێژە کۆدەنگی گشتی کۆمەڵگای نێودەوڵەتییە و نۆرمێکی بنەڕەتی پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانە.

لە ساڵی ١٩٧٩دا، چین و ویلایەتە یەکگرتووەکان بە فەرمی پەیوەندی دیپلۆماسییان دامەزراند. ھەردوولا لە ساڵانی ١٩٧٢ و ١٩٧٨ و ١٩٨٢ سێ بەیاننامەی ھاوبەشیان دەرکرد. ویلایەتە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند: "حکومەتی ویلایەتە یەکگرتووەکان حکومەتی کۆماری چینی میللی وەک تاکە حکومەتی یاسایی چین دەناسێت"، "حکومەتی ویلایەتە یەکگرتووەکان دان بە ھەڵوێستی چیندا دەنێت، کە تەنیا یەک چین ھەیە و تایوان بەشێکە لە چین". "حکومەتی ویلایەتە یەکگرتووەکان دان بەوەدا دەنێت کە حکومەتی کۆماری چینی میللی تاکە حکومەتی شەرعی چینە، و تا ئەو ڕادەیەی کە گەلی ئەمریکا پارێزگاری لە پەیوەندی کولتووری، بازرگانی، و پەیوەندییە نافەرمیەکانی دیکە لەگەڵ خەڵکی تایوان دەکات."

بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا، لەبەر پێویستی ڕووبەڕووبوونەوەی چین، ویلایەتە یەکگرتووەکان تا دێت زیاتر  کردارەکانی بە یاریکردن بە "کارتی تایوان"  شێتتر دەبێت و ھەوڵدان بۆ بەکارھێنانی تایوان بۆ کۆنتڕۆڵکردنی چین، بەردەوام شێواندن، و لێڵکردن و تێکدانی بنەمای یەک چین، ئاڵوگۆڕە فەرمییەکانی خۆی زیاتر دەکات، بەردەوام ڕێگری لە یەکگرتنەوەی تەواوەتی چین و پرۆسەی نوێبوونەوەی گەلی چین دەکات.

وەک کەسایەتی ژمارە سێ لە گۆڕەپانی سیاسی ویلایەتە یەکگرتووەکان، پیلۆسی ھۆشدارییە جددیەکانی چینی پشتگوێ خست و بە گوێنەدەرانە سەردانی تایوان دەکات. ئەمەش نمایشێکی تری بە ھەڵەشەی لایەنی ویلایەتە یەکگرتووەکانە بۆ ورووژاندنی کێشە و تێکدانی بە ئەنقەستی ئارامی و سەقامگیری گەرووی تایوان. جوداخوازانی "سەربەخۆیی تایوان" پشت بە ھێزە بیانییەکان دەبەستن بۆ بەرزکردنەوەی پێگەی خۆیان، ئامادەن ببنە سەربازێک لەسەر تەختەی شەترەنج، ئەمەش تەنھا لەناوچوونیان خێراتر دەکات.

ئیرادەی گەل پێشێل ناکرێت و ئەوانەی یاری بە ئاگر دەکەن بەھۆیەوە لەناو دەچن.

 مێژووی پرسی تایوان ڕوونە، و ئەو ڕاستییەی کە ھەردوو لای گەرووی تایوان سەر بە یەک چینن ڕوونە. ھەرچەندە تاوەکو ئێستا ھەردوو لای گەرووی تایوان یەک نەخراوەتەوە، بەڵام ئەو ڕاستییەی کە خاکی سەرەکی چین و تایوان سەر بە یەک چینن ھەرگیز نەگۆڕاوە. سەروەری و یەکپارچەیی خاکی چین ھەرگیز دابەش نەبووە و ناتوانرێت دابەش بکرێت. پاراستنی یەکپارچەیی سەروەری نیشتمانی چین و ئاشتیەوانی خاکی چین بە توندی ئیرادەی ھاوبەشی زیاتر لە یەک ملیار و ٤٠٠ ملیۆن تاکی چینیە.

چین دەبێت یەکگرتوو بێت، بە دڵنیاییەوە یەکگرتوو دەبێت، ئەمەش ڕەوتێکی مێژوویی بەرەنگاری نەکراوە. بەھۆی ورژاندنی پیلۆسی و کەسانی دیکەوە ناگۆڕدرێت و ناتوانرێت بگۆڕدرێت. ڕێکردن بە پێچەوانەی رەوتی مێژووەوە، و ھەوڵدان بۆ یاریکردن بە "کارتی تایوان" بۆ مەترسی خستنە سەر سەروەری و سەلامەتی خاکی چین، مەحکومە بە بێھودەیی و لە کۆتاییدا بەردێک بەرز دەکاتەوە و لەسەر پێی خۆی دەیخاتە خوارەوە. نابێت کەس خۆڕاگری، و ئیرادەی  بەھێز، و توانای پتەوی گەلی چین بۆ بەرگریکردن لە سەروەری نیشتمانی و یەکپارچەیی خاک بە کەم سەیر بکات.

 

ئەم نوسیەنە گوزارشت لە بیروڕای نوسەر دەکات، و ڕەنگدانەوەی بیر و بۆچونی کوردسات نیوز نیە.