وەزارەتی ڕۆشنبیری ھەرێم لە ڕاگەیەنراوێکدا سەبارەت بە تۆماری جیھانی ھەورامان لەلایەن یونسکۆوە ئاماژەی بۆ ئەوەکردووە، ئەو بڕیارە ھەمووان دڵخۆش دەکات، بۆیە دەبێت پارێزگاری لە کلتوور و شێوەزاری ئەو ناوچە ڕەسەنە بکەن وەک سەرچاوەیەکی دەوڵەمەندی گەلەکەمان.
لە بەشێکی تری ڕاگەیەنراوەکەدا ھاتووە، لە چل و چوارەمین دانیشتنی کۆمیتەی میراتی جیھانی ڕێکخراوی جیھانی یونسکۆ لە شاری فوجوی وڵاتی چین و بە ئامادەبوونی نوێنەری ١٣٩ وڵات بەڕێوەچوو، ناوچەی ھەورامان وەکو ناوچەیەکی کەلتووری مێژوویی لە ئاستی جیھاندا تۆمار کرا و خرایە لیستی شوێنەوارەکانی جیھانەوە.
لەو بەشەی تایبەتە بە ھەورامانەوە ڕێکخراوی یونسکۆ دەڵێت، ناوچە دوورە دەست و شاخاوییەکانی ھەورامان لانکە و گەواھیدەری کلتوری خەڵکی ھەورامانن. ھەورامییەکان وەک بەشێک لە کورد لە ٣٠٠٠ ساڵ پێش زایینەوە لەو ناوچەیە دەژین، کاری باخداری کشتوکاڵ و ئاژەڵداری دەکەن. لەناو دڵی چیاکانی زاگرۆس، لە پارێزگاکانی سنە و کرماشان بە درێژایی سنوورەکانی ڕۆژئاوای ئێران، لە دوو بەشی سەرەکی پێکھاتووە: لە ناوەڕاست و ڕۆژھەڵاتەوە ژاوەرۆ و تەخت (لە پارێزگای سنە). لە ڕۆژئاواشەوە لھۆن لە پارێزگای کرماشان.
لە بەشێکی تری ڕاگەیەنراوەکەشدا ھاتووە، ئەو ١٢ گوندەی لە پڕۆژەکەدان، گەواھیدەر و سەلمێنەری ئەوەن، خەڵکی ھەورامان سەرەڕای نەبوونی خاکی بە پیت لە ناوچە شاخاوییەکانیان توانیوویانە وەڵامێکی باشی سروشت بدەنەوە و خۆیانی لەگەڵ بگونجێنن، ئەوەش دەرخەری ئەو ڕاستییەیە، ئەو ناوچەیە لە دێر زەمانەوە شوێنی ژیان و ژیار بووە و ڕەھەندێکی گرنگی شارستانییەتی مرۆڤایەتی لە خۆیدا ھەڵگرتووە و حەشارداوە.