تیمی راگەیاندنی سەر بە وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاند، بەکارھێنانی دوو جۆری جیاوازی ڤاکسینی کۆرۆنا لەلایەن ھاوڵاتیان دەرەنجامی خراپی لێدەکەوێتەوە و روبەڕوی چەندین نیشانەی مەترسیدار دەبنەوە. 

وتیشی، لە ئێستادا تەنھا ڤاکسینی فایزەر و ئەسترازینیکا و سینۆفارم لە عێراقدا بەکاردەھێنرێت و دەبێت ھاوڵاتیش یەک جۆری ڤاکسین وەربگرێت.

تیمی راگەیاندنی سەر بە وەزارەتی تەندروستی عێراق ھۆشداریشیدا لە مەترسی ڤایرۆسی کۆرۆنا، بەو پێیەی لەماوەی رابردوودا بەچەندین جۆر خۆی گۆڕیوە، کە دیارترینیان ڤایرۆسی کۆرۆنای ھندیە. 

رونیشیکردەوە، عێراق ھێشتا لەقۆناغی مەترسیدایە و ئەگەری زۆرە لە رۆژانی داھاتوودا، حاڵەتەکانی توشبون بە ڤایرۆسی کۆرۆنا زیاد بکات.

سەرچاوەیەک لە لیژنەی خزمەتگوزاری لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، دەوڵەت توانای دابینکردنی کارەبای بۆ سێ مانگی وەرزی ھاوین ھەیە، بەڵام بەھۆی گەندەڵیی و دەستوەردانی سیاسیی، قەیرانی کارەبا تا ئێستا لە عێراقدا، چارەسەر نەکراوە.

باسی لەوەشکرد، لە کاتێکدا عێراق کارەبا لە زۆربەی وڵاتانی دراوسێ ھاوردە دەکات، بەڵام تا ئێستا قەیرانەکە بە تەواوی چارەسەر نەکراوە، بەتایبەتی لە وەرزی ھاویندا.

 بەپێویستیشی زانی کێشە و قەیرانی کارەبا لە ئەنجومەنی نوێنەران تاووتوێ بکرێت و پرسەکە لە داھاتوویەکی نزیکدا چارەسەر بکرێت.

مەزھەر محەمەد ساڵح ڕاوێژکاری دارایی مستەفا کازمی ڕایگەیاند، بارودۆخی دارایی عێراق بە تایبەت لە ڕووی نەختینەییەوە لە باشترین دۆخدایە، کاتێک نرخی نەوتیش ڕۆژ لە دوای ڕۆژ بەرزدەبێتەوە ئابوری وڵات باشتر دەبێت.

ڕاوێژکارەکەی کازمی جەختیشی کردەوە، ئابووری عێراق و مەترسی لەسەر نیە، بەڵام گەورەترین لەمپەر کە دێتە بەردەمی وادەی ھەڵبژاردنەکەی ١٠ی تشرینی یەکەم و پڕۆژە بودجەی گشتی ٢٠٢٢، چونکە نازانن ئەو ھەڵبژاردنە چۆن دەبێت و بابەتی ڕەشنوسی بودجەش کێ دەینوسێت و کەی دەنوسرێت.

دڵنیایشیدا، کە مووچەی فەرمانبەران و خانەنشین و چاودێری کۆمەڵایەتی عێراق تا سەرەتای ٢٠٢٢ مسۆگەرە و بڕی نەختینەیی پێویست لەبەردەستدایە.

دەستەی حەشدی شەعبی ڕایگەیاند، فشارێکی نێودەوڵەتی لەسەر حکومەتی عێراق ھەیە، بۆ گەڕاندنەوەی خێزان و منداڵی چەکدارانی داعش لە کەمپی ھۆلەوە بۆ پارێزگاکانی عێراق، لەسەر ئاستی ناوخۆییش چەند لایەنێک دەیانەوێت ئەو دۆسیەیە بۆ بابەتی بانگەشەی ھەڵبژاردن بەکاربھێنن.

سەرچاوەیەکی سەربازیش ئاشکرایکردووە، چەند بژاردەیەک ھەیە بۆ یەکلاکردنەوەی چارەنووسی عێراقییەکانی ناو کەمپی ھۆل، گەڕاندنەوەیان و جێگیرکردنیان لە چەند سەربازگەیەکی سوپای عێراقیش یەکێکە لە بژاردە بەھێزەکان.

فەرمانگەی تەندروستی گشتی لە وەزارەتی تەندروستی عێراق، ڕایگەیاند، بەراورد بە مانگەکانی ڕابردوو، ژمارەی تووشبووانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە عێراق بە شێوەیەکی بەرچاو دابەزیوە، بە پێی ئەو زانیارییانەش کە لەبەردەستدان، پێدەچێت لە ڕۆژانی داھاتووشدا ژمارەی تووشبووان بە شەپۆلی دووەمی ڤایرۆسی کۆرۆنا زیاتر دابەزێت.

باس لەوەشکراوە، کەمبوونەوەی ژمارەی تووشبووانی ڤایرۆسی کۆرۆنا بەراورد بە ڕابردوو پەیوەندی بەوە ھەیە بەشێکی زۆری ھاوڵاتیان تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون و چاکبوونەتەوە، کاریگەرییەکانی وەرگرتنی ڤاکسین تا ئێستا دەرنەکەوتووە، چونکە بەراورد بە ژمارەی دانیشتوانی عێراق ڕێژەی بەکارھێنانی ڤاکسین بە شێوەیەکی گشتی، تا ئێستا کەمە.

پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغداد ڕایگەیاند، دانیشتوانی گەڕەکەکانی نزیک نەخۆشخانەی ئیبن خەتیب و کارمەندانی نەخۆشخانەکە داوای نۆژەنکردنەوەی ئەو نەخۆشخانە و دابینکردنی پێداویستییەکان دەکەن، چونکە نەخۆشخانەی ئیبن خەتیب یەکێکە لە گەورەترین نەخۆشخانەکانی بەغداد کە ژمارەیەکی زۆر نەخۆش بە مەبەستی وەرگرتنی چارەسەر ڕووی لێدەکەن.

لە کۆتاییەکانی مانگی نیسانی ئەمساڵ ئاگرێک لە نەخۆشخانەی ئیبن خەتیب کەوتەوە، بەھۆیەوە ٨٠ کەس گیانیان لە دەستدا و زیاتر لە ١٠٠ کەسی تریش بریندار بوون، تاوەکو ئێستاش ئەو بەشە سوتاوەی نەخۆشخانەکە نۆژەن نەکراوەتەوە.

ھێڵی فڕۆکەوانی عێراقی بڵاویکردەوە، شەوی ڕابردوو ٣٠٨ ھاوڵاتی عێراقی لە ھیندستانەوە گەڕێنرانەوە، کە لە ماوەی ڕابردوودا بەھۆی بڵاوبوونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنای گۆڕاو لە ھیندستان گیریانخواردبوو.

ھاوکات "فەلاح عەبدولحسێن" باڵیۆزی عێراق لە ھیندستان ڕایگەیاند، حکومەتی ھیندستان ڕێگە نادات ئەو عێراقییانەی بە کۆرۆنا گیانیان لە دەستداوە، بگەرێنرێنەوە بۆ عێراق و ھەر لە ھیندستان بە خاک دەسپێردرێن.

ڕاشیگەیاند، ئامارێکی وردیان لە بەردەست نیە، کە چەند عێراقی لە ھیندستان گیریانخواردووە و چەندیان تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون، بەڵام ژمارەی گیان لە دەستدان لە شەش کەس زیاترە.

لیژنەی کشتوکاڵ لە ئەنجوومەنی نوێنەران رایگەیاندووە" تورکیا و ئێران بەردەوامن لە جێبەجێکردنی پلانەکانیان لە دامەزراندنی بەنداوی زیاتر لەسەر ھەردوو ڕووباری دیجلە و فورات، و گرتنەوەی ئاو لە عێراق.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە: کەمبوونەوەی ئاوی دیجلە و فورات بەم ڕێژە بەرزە جێی نیگەرانییە و ئەگەر حکوومەتی فیدراڵی ڕێوشوێنی پێویست نەگرێتەبەر لەگەڵ ئەو دوو وڵاتە بۆ بەردانەوەی ڕێژەیەکی زیاتری ئاو، دۆخێکی خراپ بەڕێوەییە.
لە کۆتاییشدا جەختیکردۆتەوە ئەگەر دۆخەکە وا بڕوات، ناچار دەبن لە ئێستاوە ئاوی گلدراوە بەکاربێنن بۆ خواردنەوە و کشتوکاڵ، ئەمەش ئەگەری ھەیە کارەساتی بەدوادابێت.

وەزارەتی پلاندانانی عێراق لە ڕاپۆرتێکدا سەبارەت بە نرخی کەرەستەی بیناسازی بە ھۆی دەستپێکردنی وەرزی کارکردنەوە و  بەرزبوونەوەی بەھای دۆلار بەڕێژەیەکی بەرچاو بەرز بۆتەوە  بەجۆرێک نرخی یەک تۆن شیش گەیشتۆتە یەک ملیۆن و ١٧٩ ھەزار دینار ، نرخی ھەزار خشت بەڕێژەی ١٦٪ بەرزبۆتەوە ‌لە ١٤٠ ھەزار دینارەوە گەیشتووەتە ١٦٢ ھەزار دینار، ھەروەھا نرخی یەک تۆن چیمەنتۆی ئاسایی لە ٩٠ ھەزار دینارەوە بەرزبۆتەوە بۆ ١٠٣ ھەزار دینارئەوەش بەڕێژەی ١٤٪  زیادیکردووە . 

 وەزارەتی پلاندانان لەمانگی نیساندا چاودێری نرخی ٦٤ کەرەستەی بیناسازی کردوەو بەراوردی کردوە بە مانگی تشرینی دووەمی ٢٠٢٠ کە تیایدا بەھای دۆلار بەرزکرایەوە، لە ئەنجامدا دەرکەوتووە کە نرخی ئەو کەرەستانە بەڕێژەی جیاواز بەرز بۆتەوە لە نێوان ١٥ بۆ ٢٠ ٪ دایە ئەوەش بە ھۆی بەرزبوونەوەی نرخی کەرەستەی بیناسازی ناوخۆیی و ھاوردەکراو لەسەر ئاستی پارێزگاکانی عێراق و دەستپێکردنەوەی پڕۆژەکان و وەرزی کارکردنەوەیە . 

عەممار حەکیم رایگەیاند: لە رۆژی نیشتمانی گۆڕە بەکۆمەڵەکاندا سەری رێزونەوازش بۆ قوربانییەکانی ئەو کارەساتە مرۆییە دادەنێن و ھاوڵاتیانی عێراق بەسەرجەم پێکھاتەکانییەوە بونەتە قوربانی تاوانەکانی رژێمی پێشوو و دواتر گروپە تیرۆریستییەکان.
عەممار حەکیم داواشی کرد بەجددی ئاوڕ لە قوربانیانی گۆڕە بەکۆمەڵەکان بدرێتەوەو جگە لە بۆنە رەسمییەکان، ئەم پرسە لە پڕۆگرامی پەروەردەو خوێندنیش ئاماژەی پێبدرێت، بەپێویستیشی زانی ھەوڵەکان لەسەر ئاستی ناوخۆ و دەرەوە یەکبخرێن بۆئەوەی لەداھاتوودا کارەساتی مرۆیی لەوجۆرە لە عێراقدا، روونەدات.

بەپێی راپۆرتێکی پەیمانگای ستۆکۆڵمی نێودەوڵەتی بۆ توێژینەوەکانی ئاشتی ، لە ساڵی رابردوودا کۆی گشتی خەرجی سەربازی جیھانیی بۆ ھەشت ھەزار و ١١٩ ملیار دۆلار بەرز بووەتەوە، کە بەراورد بە ساڵی ٢٠١٩ بە رێژەی لە سەدا دوو پۆینت شەش زیادیکردوە، ھەروەھا ھەریەک لە وڵاتانی ئەمریکا و چین و ھندستان و روسیا و بەریتانیاش زۆرترین خەرجی سەربازییان ھەبوە. 

سەبارەت بە عێراقیش لە راپۆرتەکەدا باس لەوە کراوە کە ساڵی ٢٠٢٠ عێراق خەرجییە سەربازییەکانی بە رێژەی لە سەدا ھەشت پۆینت سێ کەمبووەتەوە و حەوت ملیار و ١٥ ملیۆن دۆلاری بۆ کەرتی سەربازی خەرج کردوە .

شانەی راگەیاندنی ئەمنی عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، لە بەردەوامیی ئەو ئۆپراسیۆنانەی ھاوپەیمانی نێودەوڵەتی و ھێزە ئەمنییەکان دژی شانە نوستوەکانی داعش ئەنجامی دەدەن، فرۆکەکانی ھاوپەیمانان نۆ جار بۆردومانی مۆڵگەکانی داعشیان کردوە لە چیای حەمرین و لە ئەنجامدا پێنج مۆڵگەی تیرۆریستان لەناوبراون، بەڵام ھیچ ئاماژەیەک بۆ ژمارەی ئەو تیرۆریستانە نەکراوە کە لەو بۆردومانانەدا کوژراون .

ئەوە لەکاتێکدایە لەسەرەتای ئەمساڵەوە، جموجۆڵ و پەلامارەکانی شانە نوستوەکانی داعش لە عێراق زیادیانکردوە بەتایبەت لە ناوچەکانی نێوان کەرکوک و سەڵاحەدین و دیالە.

 

ئیرەج مەسجدی باڵیۆزی ئێران لە بەغداد رایگەیاند، بنیادنانی گەورەترین وێستگەی بەرھەمھێنانی وزەی کارەبا لە عێراق لەلایەن وڵاتەکەیەوە کەوتووەتە بورای جێبەجێکردنەوە. 

مەسجدی ئاماژەی بەوەشکردوە، وڵاتەکەی دو وێستگەی کارەبا لە عێراق دروست دەکات و ئەو دو وێستگەیەش یەکدەخرێن و دەکرێنە وێستگەیەکی زۆر گەورە بۆ بەرھەمھێنانی وزەی کارەبا.  

سەبارەت بە رەوشی سەر سنوری نێوان ھەردو وڵاتیش، باڵیۆزی ئێران لە عێراق ئاماژەی بەوەکرد رەوشەکە بەدرێژایی ١٤٠٠ کیلۆمەتری سنوری نێوان ھەردو وڵات ئارامە، ئەویش سەرەڕای ھەوڵەکان بۆ دزەپێکردنی کێشەی ئەمنی لەو سنورانەوە.