عێراق
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە مەبەست لەزۆرینەی ڕەھا، زیاتر لەنیوەی ژمارەی فیعلی ئەندامانی پەرلەمانە.
کۆمسیۆنی مافەکانی مرۆڤ لە عێراق بڵاویکردەوە، ساڵی رابردوو چوار ھەزار و ٦٦٦ رووداوی ھاتوچۆ لە عێراق روویانداوە، بەھۆیانەوە ھەزار و ٥٢٢ کەس گیانیان لە دەستداوە و ١٠ ھەزار و ٦٧٠ کەسی تریش برینداربوون.
کۆمسیۆنی مافەکانی مرۆڤ، زیادبوونی رووداوەکانی ھاتوچۆی گەڕاندەوە بۆ خراپی رێگاوبانەکان و تیژڕەوی و زۆری ژمارەی ئۆتۆمبێل لە عێراق، داواشی لە حکومەت کردووە، ھەڵمەتێکی فراوان بۆ نۆژەنکردنەوەی رێگاوبانەکان دەستپێبکات.
زینە عەلی ئەحمەد نوێنەری بەرنامەی پەرەپێدانی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق رایگەیاند، ئەمڕۆ لە کۆنگرەیەکی نێودەوڵەتیدا لە شاری بەغداد پڕۆژەکە بە بەھای ١٥ ملیۆن یۆرۆ دەستپێدەکات.
جێی ئاماژەیە، نوێنەرانی یەکێتی ئەوروپا و بەرنامەی پەرەپێدانی نەتەوەیەکگرتووەکان لە عێراق و حکومەت و ئەنجومەنی نوێنەران لەگەڵ نوێنەرانی حکومەتی ھەرێمی کوردستان و پەرلەمانی کوردستان، ھەروەھا ئەنجومەنی باڵای دادوەریی و دەستەی دەستپاکی لە کۆنگرەکەدا بەشدارن.
عەباس جھانگیر وتەبێژی وەزارەتی کۆچ و کۆچبەرانی عێراق رایگەیاند، ژمارەیەکی زۆری رزگاربووی دەستی داعش روویان لە وڵاتانی دەرەوە کردووە و لە کۆی سێ ھەزار و ٥٠٠ ژنە ئێزدی رزگاربووی دەستی داعش، تەنھا ھەزار و ٩٠٠ کەسیان لە ناوخۆی وڵات ماونەتەوە و وەک ھاوکاری دوو ملیۆن دیناریان دەدرێتێ.
سەبارەت بە زیانە ماددیەکان وتی، ئەوانەی خانووەکانیان رووخاوە و تێچووەکەی کەمترە لە ٣٠ ملیۆن دینار ھاوکاری دەکرێن، بەڵام ئەگەر تێچوەکەی لەو بڕە پارەیە زیاتربێت داواکارییان بۆ ئەنجومەنی وەزیران بەرزدەکرێتەوە.
بەختیار شوکری نوێنەری سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان لە میانی بەشداریکردنی لە کۆنفرانسەکەدا رایگەیاند، چەندین ساڵە گەندەڵی لە عێراق سەریھەڵداوە، ناسەقامگیری وڵاتەکەش رۆڵی ھەبوە لە زیادکردنی گەندەڵیدا.
وتیشی دەستەی دەستپاکی و لایەنی دارایی دەبێت بەشدار بن لە روبەڕوبوونەوەی گەندەڵیدا.
ئەوەش لە کاتێکدایە رۆژی یەکشەممە بەرھەم ساڵح سەرۆککۆماری عێراق پرۆژەیەکی ئاراستەی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق کرد بە مەبەستی رووبەروبوونەوەی گەندەڵی و گەراندنەوە سەروەت و سامانی دزراوی عێراق لە دەرەوەی وڵات.
عاسم جیھاد وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق پلانی وەزارەتەکەی بۆ زیادکردنی قەبارەی ھەناردەی نەوتی عێراق بۆ ساڵی ٢٠٢٣ خستتەڕوو، بەجۆرێک بڕی ھەناردەی رۆژانە بگاتە ٦ ملیۆن بەرمیل نەوت کە ئێستا رۆژانە ٣ ملیۆن بەرمیلە و لە رێگەی کێڵگەکانی بەسرە و کەرکوکەوە ھەناردەی ولڕتان دەکرێت.
وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق باسی لە کۆمپانیای پرۆژە نەوتییەکانی حکومەت کرد بۆ زیادکردنی توانای ھەناردەی نەوت کە لە ئێستادا سەرقاڵی دروستکردنی ٢٤ خەزانی نوێی نەوتیە بە ئامانجی بەرزکردنەوەی توانای ھەڵگرتن و بە بازاڕکردنی نەوتی عێراق لە ئایندەدا.
نوێنەری پرۆگرامی پەرەپێدانی نەتەوە یەکگرتوەکان ئاماژەی بەوەشکردوە ئامانج لەو پڕۆژەیە دانانی سنورێکە بۆ گەندەڵی لە عێراق و دانانی ئەجێندەیەکی چاکسازی بۆ بەرەنگاربونەوەی گەندەڵی و باشترکردنی خزمەتگوزاریە گشتیەکان.
لیوا (تەحسین خەفاجی) وتەبێژی ژوری ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکان لە کۆنفرانسێکی رۆژنامەوانیدا لە بەغداد، رایگەیاند، ناوەندەکانی ھەماھەنگی ئەمنی ھاوبەش لە خانەقین و کەرکوک و مەخمور و خۆرئاوای نەینەوا کارەکانیان دەستپێکرد، بەمەبەستی ئەنجامدانی ھەڵمەتی ئەمنی و گۆڕینەوەی زانیاری ھەواڵگریی.
وتیشی، ناوەندەکانی ھەماھەنگی لەلایەن سوپاوە بەڕێوە دەبرێن و ئەفسەرانی وەزارەتی ناوخۆ و پێشمەرگەی تێدا دەبێت و ئەرکیان ھەماھەنگی و ئاڵوگۆڕکردنی زانیارییە.
ھەروەھا (لیوا یەحیا رەسوڵ) وتەبێژی فەرماندەیی ھێزە چەکدارەکانی عێراق، رایگەیاند: ناوەندە ئەمنییە ھاوبەشەکانی نێوان سوپای عێراق و ھێزی پێشمەرگە، لەلایەن (مستەفا کازمی) سەرپەرشتی دەکرێت، وتیشی، داعش تەنھا شانەی نوستوی ھەیە، ئەرکی سەرەکی ھێزە ئەمنیەکان و پێشمەرگەش، لەناوبردنی پاشماوەکانی ئەو گروپە تیرۆریستیەیە.
دەستەی کەشناسی عێراق رایگەیاند، لە رۆژانی داھاتوو پلەکانی گەرما بە شێوەیەکی بەرچاو لە پارێزگاکانی عێراق بەرزدەبێتەوە و کەمترین ئاستی پێوانەی گەرمی ٤٠ پلە دەبێت و پارێزگای بەسڕەش بەرزترین ئاستی پلەی گەرما تۆمار دەکات کە دەگاتە ٤٧ پلە.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، شەپۆلی گەرما لە سەرەتایی ئەم ھەفتەیە دەستپێدەکات و تا رۆژی سێ شەممە بەردەوام دەبێت، لە ھەندێک ناوچەی شاخاوی ھەرێمی کوردستانیش باران دەبارێت.
سەرچاوەکە ئاماژەی بۆ ئەوەرکرد" کشانەوەی بەشێک لە کۆمپانیاکانی چاکسازی ئەمریکا لە بنکەکانی ھێزی ئاسمانی عێراق، ھەنگاوەکانی ئەو رێککەوتنە لەگەڵ فەرەنسا خێراتر کردووە.
فەرماندەی ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکردوە، قەدەغەی ھاتووچۆی رۆژانی ھەینی و شەممە ھاوشێوەی رۆژەکانی تری ھەفتە نیمچەیی دەبێت و لە سەعات نۆی شەو تا پێنجی بەیانی دەبێت.
پێشتر لیژنەی باڵای تەندروستی و سەلامەتی عێراق قەدەغەی ھاتووچۆی تەواوەتی جگە لە رۆژانی ھەینی و شەممە ھەڵوەشاندبووەوە، لە عێراق ژمارەی توشبووانی کۆرۆنا یەک ملیۆن و ١٥١ ھەزار کەسی تێپەڕاندووە، چاکبووانیش ٩٢.٢%ی توشبووان پێکدەھێنن.
فەرمانگەی تەندروستی گشتی لە وەزارەتی تەندروستی عێراق رایگەیاند، بەراورد مانگەکانی رابردوو، ژمارەی توشبوانی ڤایرۆسی کۆرۆنا لە عێراق بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزیوە، بەپێی ئەو زانیارییانەش لەبەردەستدان، پێدەچێت لە رۆژانی داھاتووشدا ژمارەی توشبووان بە شەپۆلی دووەمی ڤایرۆسی کۆرۆنا زیاتر دابەزێت.
باس لەوەشکراوە، کەمبوونەوەی ژمارەی توشبوانی ڤایرۆسی کۆرۆنا بەراورد بە رابردوو پەیوەندی بەوە ھەیە بەشێکی زۆری ھاوڵاتیان تووشی ڤایرۆسی کۆرۆنا بوون و چاکبوونەتەوە، کاریگەرییەکانی وەرگرتنی ڤاکسین تا ئێستا دەرنەکەوتووە، چونکە بەراورد بە ژمارەی دانیشتوانی عێراق رێژەی بەکارھێنانی ڤاکسین بەشێوەیەکی گشتی تا ئێستا کەمە.
سەرۆکی ھاوپەیمانی فەتح لە راگەیاندراوێکدا، بڵاویکردەوە، چەندین جار جەختیان کردووەتەوە پێویستە گفتوگۆی نێوان لیژنەی ھونەری ئەمریکا و عێراق دەرنجامی باشی لێبکەوێتەوە و ھەنگاوێک بێت بە ئاڕاستەی دانانی خشتەیەکی زەمەنی بۆ کشانەوەی سەرجەم ھێزە بیانییەکان لە عێراقدا.
ھادی عامری لەبەشێکی تری راگەیاندراوەکەدا بەپێویستی زانی، تەواوی بنکە ئاسمانییەکانی عێراق لە بنکەی سەربازیی عەین ئەسەد و ناوچەکانی تر، بخرێنە ژێر کۆنترۆڵی ھێزە ئەمنییەکان و سنورێک بۆ پێشیلکارییەکانی فڕۆکە بێ فڕۆکەوانەکان دابنرێت.
وەفدێکی وەزارەتی بەرگری عێراق بەسەرۆکایەتی وەزیری بەرگری بەمەبەستی پێکھێنانی ژووری ھەماھەنگی ھاوبەش لە ناوچە جێناکۆکەکان گەیشتە کەرکوک، بڕیارە وەفدەکە لەگەڵ فەرماندە سەربازییەکانی کەرکوک کۆببێتەوە.
ئەوەش لە کاتێکدایە رۆژی چوارشەممە لە خانەقین وەفدێکی ھاوبەشی فەرماندە سەربازییەکانی سوپای عێراق و پێشمەرگە بۆ ھەمان مەبەست کۆبونەوە و پێکھێنانی ژووری ھەماھەنگی ھاوبەش تاوتوێ کرا.