وەزارەتی نەوتی عێراق لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، ئیحسان عەبدولجەبار وەزیری نەوتی عێراق، سەرپەرشتی کۆبوونەوەی لیژنەی نرخی نەوتی خاوی مانگانەی کردووە و ڕایگەیاندووە، عێراق پابەندە بەو ڕێژەیەی کە لە لایەن ڕێکخراوی ئۆپیکەوە بۆی دیاریکراوە.

باسی لەوەشکرد، وەزارەتەکەی لەگەڵ ئەندامانی ڕێکخراوی ئۆپیک و ھاوپەیمانەکانی لە دەرەوەی ئۆپیک کاردەکات، بە مەبەستی وەدیھێنانی ھاوسەنگی لە بازاڕی وزەی جیھانیدا.

ئاماژە بەوەشکراوە، عێراق لە چەند ساڵی داھاتوودا توانای ھەناردەکردنی خۆی زیاتر دەکات، بۆ ئەو مەبەستەش بایەخی زیاتر دەدات بەکەرتی وەبەرھێنان لە کەرتی نەوت و وزەدا.

وەزیری نەوتی عێراق جەختیکردووەتەوە، وەبەرھێنان لە کەرتی نەوتدا بایەخێکی تایبەتی ھەیە، چونکە دەتوانرێت لەڕێگەیەوە پێگەی وڵات بەھێز بکات لەڕیزی دەوڵەتانی بەرھەمھێنی نەوت و کاریگەریی لەسەر بازاڕی وزە لە جیھاندا.

"سەدر" لە تویتێکدا ١٠ خاڵی بڵاوکردەوە و داوای لە  لایەنگرانی کرد بچنە کەربەلا بۆ یادکردنەوەی چلەی ئیمام حسێن، بەڵام ئاڵای ھیچ لایەنێکی سەربازی و حزبی و تائیفی بەرز نەکەنەوە، ھەروەھا وێنەی شەھیدان و کەسایەتی تر ھەڵنەگرن، داواشیکرد، کفن و جلی سەربازی نەپۆشن کە لە زیارەتکاران جیایان بکاتەوە، ھەروەھا دروشمەکانیان تەنھا پەیوەندی بە خودا و چلەی ئیمام حسێنەوە ھەبێت. 

جەختی لەوەشکردووەتەوە، پێویستە پابەندن بن بەوپەڕی خۆڕاگری و دانایی و ھەر کەسێک پێچەوانەی رێنماییەکان بێت لەلایەن ھێزە ئەمنییەکانەوە مامەڵەی لەگەڵ دەکرێت. 

ئاماژەی بەوەشکردووە، نابێت تۆمەتی بەعسی بوون و تیرۆر و میلیشیا بە ھیچ کەسێک بدرێت و حەرامە. ھەروەھا نابێت بە ھیچ شێوەیەک مامەڵەی ناشرین لەگەڵ زیارەتکارانی بیانی و بە تایبەتیش ئێرانییەکان بکرێت. 

موقتەدا سەدر داواشیکرد ، سەرایا سەلام و حەشدی شەعبی لە رێوڕەسمەکانی چلەی ئیمام حسێن و رێکاری ئەمنیی ئەمساڵ دووربخرێنەوە و ھەر کەسێکیش پێچەوانەی ئەو خاڵانە بجوڵێتەوە، لێیان بێبەرییە.    

فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە ھاوبەشەکانی عێراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکرد، بە پشت بەستن بە زانیارییە ھەواڵگرییەکان، فڕۆکە جەنگییەکانی عێراق لە زنجیرەیەک ھێرشدا دوو حەشارگەی تیرۆریستانی داعشیان لە بیابانەکانی پارێزگای ئەنبار و دەریاچەی حەمرین لە پارێزگای دیالە بۆردومان کردووە.

راشیگەیاند، لە ئەنجامی بۆردومانەکان ١١ تیرۆریستی داعش کوژراون، دوونیان گەورە تیرۆریست بوون.

"ھاکان فیدان" بە سەردانێک لە بەغدادە و لەگەڵ ژمارەیەک لێپرسراو و کەسایەتی حکومەتی عێراق کۆبۆتەوە، دوایین کۆبوونەوەشی لەگەڵ "خەمیس خەنجەر" سەرۆکی ھاوپەیمانی سەروەری بووە. 

سەردانەکەی "ھاکان فیدان" لەکاتێکدایە کە قەیرانی سیاسی عێراق و بۆردومانەکانی تورکیا لە ناو خاکی عێراق بەردەوامە.

"فوئاد حسێن" وەزیری دەرەوەی ئەمریکاش لە دوایین کۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتیدا داوایکردبوو ھێزەکانی تورکیا لە خاکی عێراق بکرێنە دەرەوە. 

"سائر موخیف" سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵ و ئاو لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند، بەنیازن لیژنەیەک لە سیاسەتمەداران و پسپۆڕانی کشتوکاڵ پێکبھێنن و سەردانی مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی کاربەڕێکەری عێراق بکەن. 

وتیشی داوا لە کازمی دەکەن خودی خۆی دەستوەردان بکات و سەردانی وڵاتانی تورکیا و ئێران بکەن بۆ تاوتوێ کردنی پرسی ئاو، ھۆشداریشیدا لەوەی عێراق بەھۆی کەمبوونەوەی ئاو بە قۆناغێکی زۆر سەختدا تێدەپەڕێت. 

سەرۆکی لیژنەی کشتوکاڵ وتیشی، پەککەوتنی ئەنجومەنی نوێنەران رێگربووە لەوەی کارەکانیان ئەنجام بدەن، لیژنەکەشیان نەیتوانیوە ھیچ شتێک بکات بۆ بە نێودەوڵەتی کردنی پرسی ئاو، حکومەت و پەرلەمان و لایەنە پەیوەندیدارەکانی کشتوکاڵیش بێدەنگن.

وتیشی، کەمبوونەوەی رێژەی ئاو کاریگەری لەسەر ھاووڵاتیانی پارێزگاکانی باشور دروست کردووە بە تایبەت لەڕووی تەندروستییەوە، چونکە بەھۆی پیس بوونی ئاوەوە توشبوون بە نەخۆشی بە تایبەت شێرپەنجە زیادیکردووە. 

عەلی زوبەیدی پەرلەمانتاری ھاوپەیمانی فەتح لە لێدوانێکدا بۆ میدیاکان ڕایگەیاند، تا ئێستا ھێزە کوردی و سوننەکان ژیرانە و بەرپرسیارانە مامەڵەیان لەگەڵ ڕەوشەکەدا کردووە و، ھیچ ھێزێکی سیاسی، کە لە پەرلەمان کشاوەتەوە، ناتوانێت بەزۆر ئیرادەی خۆی بەسەر لایەنی دیکەدا بسەپێنێت.

ڕوونیشیکردەوە، چوارچێوەی ھەماھەنگی توانیویەتی ئیمزای ١٨٠ پەرلەمانتار دەستبەر بکات، بۆ ئەوەی بتوانێت کۆبوونەوەی ئەنجومەنی نوێنەران ڕێکبخات و حکومەتی نوێی تیا دەستنیشان بکرێت.

باسی لەوەشکرد، چوارچێوەی ھەماھەنگی وەفدی خۆی ڕەوانەی سەرجەم لایەن و کوتلە سیاسییەکان کردووە، لە پێناو خێراکردنی ھەنگاوەکانی پێکھێنانی حکومەتی نوێ لە عێراقدا.

جەختیشیکردەوە، ھەموان لە چاوەڕوانی بڕیاری ھێزە کوردیەکاندایە، بۆ دیاریکردنی کاندیدی ھاوبەشیان بۆ پۆستی سەرۆکایەتی کۆمار لە نزیکترین دەرفەتدا، چونکە ئەو ھەنگاوە دەستنیشانکردنی سەرۆک وەزیران و پێکھێنانی حکومە نزیکتر دەکاتەوە.
 

لە ڕاگەیەندراوێکدا فەرماندەیی  ئۆپراسیۆنە ھاوبەشەکان بڵاویکردەوە، لەسەر بنەمای زانیاری ھەواڵگری، ئاشکرا بووە، کە لە باشوری بیابانی ڕوتبە حەشارگەیەکی تیرۆرستانی داعش ھەیە، ھێزی ئاسمانی دوو ھێرشی ئاسمانی کردووەتە سەری و بەھۆیەوە حەوت تیرۆریست کوژراون.

دوای ھێرشەکەش ھێزی پیادە چوونەتە شوێنەکە و دەستگیراوە بەسەر ئۆتۆمبێلێک و کۆمەڵێک چەک و کەلوپەلی سەربازیدا.

بەھۆی نزیکی لە سنوری سوریاوە، تیرۆریستانی داعش ناوبەناو دزە دەکەنە ناوخۆیی سنوری عێراق و، لەماوەی ڕابردوودا چەند جارێک ھێزەکانی سوپا لەگەڵ چەکدارانی داعش لەسنورەکە بەشەڕھاتوون.

لە ئێستاشدا سوپای عێراق و ھێزە ئەمنییەکان ناوبەناو ئۆپراسیۆنی ھاوبەش ئەنجام دەدەن، بە مەبەستی کۆنترۆڵکردنی سنورەکە و کۆتایی ھێنان بە مەترسی داعش لە خۆرئاوای عێراق.

ھاوپەیمانی فەتح کە ھادی عادی سەرۆکایەتی دەکات و بەشێکە لە چوارچێوەی ھەماھەنگی شیعەکان رایگەیاندوە، ھاتنی ھاکان فیدان سەرۆکی دەزگای ھەواڵگری تورکیا (میت) بۆ عێراق گرنگە بە تایبەتی بۆ بەھێزکردنی پەیوەندییە ئەمنییەکان بەتایبەتیش پاراستنی سنوورەکان، بەڵام پێویستبوو لەگەڵ ھاوتاکانی و لایەنە ئەمنییەکانی عێراق کۆبوونەوەی بکردایە نەک لەگەڵ حزب و لایەنە سیاسییەکان.

ئاماژەی بەوەشکردوە، کۆبوونەوەی سەرۆکی دەزگای ھەواڵگری تورکیا لەگەڵ خەمیس خەنجەر سەرۆکی ھاوپەیمانی سەروەری، کە حزبێکی سیاسییە و بەشێک نییە لە حکومەت، ئاشکراکردنی پەیوەندییە نھێنییەکانی تورکیایە لەگەڵ خودی خەمیس خەنجەر و ئەو لایەنە سیاسییە.

ئەنجومەنی ڕووبەڕووبوونەوەی سپیکردنەوەی پارە لە بانکی ناوەندی عێراق لە ڕاگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، عێراق ئامادەیی خۆی نیشانداوە بۆ ھەماھەنگیکردن لەگەڵ گروپی کاری دارایی رۆژھەڵاتی ناوەڕاست و باکوری ئەفریقا، بۆ ھەڵسەنگاندنی کارە بانکییەکانی لە بواری ڕێگریکردن لە سپیکردنەوەی پارە و کۆمەککردنی تیرۆر لەلایەن گروپەکەوە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ھەماھەنگی و ھەڵسەنگاندنەکان بۆ بەدواچوونە، بۆ ئەوەی بزانرێت تا چ ئاستێک عێراق پابەندبووە بە بنەماکانی ڕێگریکردن لە سپیکردنەوەی پارە لە ڕێگەی بانکەکانەوە.

ھەر لە ڕاگەیەندراوەکەدا ھاتووە، دوای تەواوکردنی ھەموو ڕێوشوێنەکانی چاودێری و ھەڵسەنگاندنی ھاوبەش، کە لە ساڵی ٢٠١٢وە لەسەر سیستمی بانکی عێراق پیادە دەکرێت، بەشێوەیەکی ڕەسمی عێراق لە لیستی وڵاتە زۆر مەترسیدارەکان بۆ سپیکردنەوەی پارە ھێنراوەتە دەرەوە.

لەگەڵ ھەوڵەکان بۆ دەستپێکردنەوەی دانیشتنەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، رەوتی سەدر کە موقتەدا سەدر سەرۆکایەتی دەکات لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، راستە دادگای باڵای فیدراڵی عێراق ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی رەتکردەوە، بەڵام نایاسایی بوونی ئەنجومەنەکەی پشتڕاستکردووەتەوە.

جەختیشی لەوە کردووەتەوە، لە ئێستا بەدواوە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق جگە لە ھەڵوەشاندنەوەی خۆی، ھەر بڕیارێکی تر دەربکات نادەستووریی و نایاساییە.

وەزارەتی بازرگانی ھەرێم رایگەیاند، ئەمساڵ دابەشکردنی بەشە خۆاکی ھاووڵاتیان بە شێوەیەکی زۆر باش بەڕێوەچووە، بەراوورد بەساڵانی رابردوو کە پێنج بۆ شەش بەشەخۆراک لە ساڵێکدا دابەشدەکرا، بەڵام بۆ ئەمساڵ حەوتەم سەبەتەی خۆراکی گەیشتۆتە کۆگاکان و بەسەر بریکارەکانی خۆراکدا دابەش دەکرێت.

راشیگەیاندوە، بڕیارە تا کۆتایی ساڵ دابەشکردنی بەشەخۆراک بەردەوام بێت و چەند سەبەتەیەکی خۆراکی تر بەسەر ھاوڵاتیاندا دابەشبکرێت.

باڵیۆزخانەی ئێران لە عێراق لە تویتێکدا بڵاویکردەوە، عێراق ھەموو توانایەکی خۆی خستووەتەگەڕ بۆ ئەوەی بە جوانترین شێوە پێشوازی لە زیارەتکارانی وڵاتەکەی بکات، بەڵام زۆری ژمارەی زیارەتکارە ئێرانییەکان و  گەرمی کەشوھەوای ناوچە پیرۆزەکان وایکردووە قەرەباڵغییەکی زۆر دروست ببێت.

ئاماژەی بەوەشکردووە، پێویستە ڕێنمایی زیارەتکاران بکرێت چوار بۆ پێنج ڕۆژ زیاتر نەمێننەوە و ماوەی مانەوەش لە شاری کەربەلا لە یەک ڕۆژ زیاتر نەبێت، پاشان بگەڕێنەوە کۆماری ئیسلامی ئێران.
بەرەبەیانی ئەمرۆش لە ڕوداوێکی ھاتووچۆدا لە شاری کوتی ناوەندی پارێزگای واست، پاسێکی زیارەتکارانی ئێران وەرگەڕاوە و بەھۆیەوە دوو زیارەتکار گیانیان لەدەستداوە و ١٥ی دیکەش بریندار بوون.

ھاوپەیمانی فەتح کە ھادی عامری سەرۆکایەتی دەکات لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردوە، مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرانی کاربەڕێکەری عێراق لەسەرەتای دەستبەکاربوونییەوە وەک سەرۆک وەزیران تائێستا بەردەوام سودی لە کێشە و ناکۆکییە سیاسییەکان وەرگرتووە و لە بەرژوەندی خۆی بەکاریھێناون و ھەولێداوە بیکاتە رێگەیەک بۆ بەناوبانگبوون و گەورەکردنی خۆی.

راشیگەیاندووە، لە دوای ھەڵبژاردنی پێشوەختی رابردووەوە کە ناکۆکی قوڵ لەنێوان رەوتی سەدر و چوارچێوەی ھەماھەنگی درووستبوو و بەشێکی زۆریشی پەیوەندی بە کازمییەوە ھەبوو، جارێکی تر کازمی ئەو ناکۆکییانەی لە بەرژوەندی خۆی قۆستەوە و لە ئێستاشدا جارێکی تر بۆئەوەی خۆی وەک فریادڕەسی کێشەکانی عێراق پیشان بدات، بانگەشەی گفتوگۆی نیشتمانی دەکات.

قاسم ئەعرەجی ڕاوێژکاری ئاسایشی نەتەوەیی عێراق لە میانی بەشداریکردنی لە کۆنگرەی جیھانی قوربانیانی دەستی تیرۆر لە کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند، عێراق بە ھەموو توانای خۆیەوە بەرپەرچی تیرۆر و توندڕەوی داوەتەوە و بەشێکی زۆری پیلانەکانی تیرۆریان ھەڵوەشاندووەتەوە.

داواشی لە کۆمەڵی نێودەوڵەتی کرد، پشتیوانی و کۆمەکی پرۆگرامەکانی ڕاھێنانەوەی حکومەتی عێراق بکەن، کە بە ھاوکاری نەتەوە یەکگرتووەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵی مەدەنی دەستیپێکردووە، بۆ پێشکەشکردنی ڕاوێژ و چارەسەر و ئامۆژگاری بەو کەسانەی، بوونەتە قوربانی دەستی تیرۆر، بە تایبەت ئەوانەی لە کەمپەکانەوە دەھێندرێنەوە بۆ عێراق.

 

محەمەد ئاڵتین تاش، لە یەکەی دیپلۆماسی مرۆیی سەر بە دەزگای فریاگوزاری تورکیا راگەیاندووە، ١٦١ ئاوارەی عێراقی کە زۆربەیان خەڵکی شارەکانی موسڵ و ئەنبار و سەڵاحەدین بوون، لەڕێی تورکیاوە گەڕێندراونەتەوە شوێنەکانی خۆیان.

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو کەسانە کە ژن و منداڵیشیان تێدایە، دوای سەرھەڵدانی گروپی تیرۆریستی داعش و ساڵی ٢٠١٤ روویان لە سوریا کردووە و لە شاری گرێ سپی و گوندەکانی باکوری سوریا نیشتەجێ کرابوون.

فایەق زێدان لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوەکرد، دادگا درک بەو لێکەوتە نەرێنیانە دەکات کە بەھۆی پێشێلکارییە دەستوورییەکانی دوای ھەڵبژاردنەوە روویانداوە، وتیشی، دادگای دەستووریی سکاڵای ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی رەتکردەوە، چونکە دەستوور لە ماددەی ٦٤دا، دەسەڵاتی ھەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی بەخشیووە بە خودی ئەنجومەنی نوێنەران و ئەنجومەنی نوێنەرانیش بە دەنگی زۆرینەی رەھای ئەندامانی ھەڵدەوەشێتەوە، ئەوەش لەسەر بنەمای داوای یەک لەسەر سێی پەرلەمانتاران، یاخود داواکارییەک لە سەرۆک وەزیرانەوە بە رەزامەندی سەرۆک کۆمار. 

فایەق زێدان راشیگەیاند، پێویستە چاو بخشێنرێتەوە بە نوسینەوەی ئەو مادانەی دەستوور، کە بوونەتە ھۆی دروستبوونی بنبەستی سیاسی و کۆسپ لە بەردەم پێکھێنانی دەسەڵاتە دەستورییەکان ‌و ئەو رووداوە ناخۆشانەی تر کە بەدوایان ھاتن.