ئیڤان فایەق وەزیری کۆچ و کۆچبەرانی عێراق، بریاری دەرکردوە بۆ دابەشکردنی سوتەمەنی بەسەر ٢٤١٧ خێزانی ئاوارە لە کامپەکانی سنوری دھۆک و ھەولێر و بۆ ھەر خێزانێکیش ١٠٠ لیتر دابین دەکرێت.

 دوابەدوای بریارەکەش تیمی وەزارەتی کۆچ و کۆچبەران لە دھۆک ١١٨ ھەزار لیتر نەوتی سپی بەسەر ١١٨٠ خێزانی ئاوارەی نیشتەجێی کامپی داودیە لە قەزای ئامێدی و کامپی بیرسفی لە قەزای زاخۆ دابەش کردوە. ھەروەک تیمەکەیان لە پارێزگای ھەولێر ١٢٣ھەزار و ٧٠٠ لیتری بەسەر ١٢٣٧ خێزانی کامپەکانی بەحرکە و حەسەن شام دابەش کردوە.
 

ئەمڕۆ لە بەغداد د. لەتیف رەشید سەرۆک کۆماری عێراق پێشوازیکرد لە "فەیسەل بن فەرحان" وەزیری دەرەوەی سعودیە و جەختیکردەوە لە قوڵی پەیوەندییەکانی نێوان ھەردوو وڵات و پابەندییان بە پەرەدان بە ھەماھەنگییەکانیان لە بوارە جیاکان و پرسە ھەرێمی و نێودەوڵەتییەکاندا، کە بەرژەوەندی ھەردوو وڵاتی تێدایە.

د. لەتیف رەشید راشیگەیاند، عێراق و سعودیە لە پایە سەرەکییەکانی سەقامگیری ناوچەکەن.

وەزیری دەرەوەی سعودیەش، پشتیوانی وڵاتەکەی بۆ ھەوڵەکانی عێراق لەپێناو بەدیھێنانی سەقامگیری دووپاتکردەوە، جەختیشیکردەوە لە گرنگی کارکردن بۆ پتەوترکردنی پەیوەندییەکان و فراوانکردنی ھەماھەنگییەکان و ئاڵۆگۆڕی بازرگانی. وتیشی، عێراق توانای روبەڕوبوونەوەی ململانێکانی ھەیە، ئامادەیی وڵاتەکەشی دەربڕی بۆ ھەماھەنگی و وەبەرھێنان لە پرسی غازدا. 

ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردووەتەوە، کۆبوونەوەکە سەعات شەشی ئێوارەی ئەمڕۆ دەبێت و تایبەت دەبێت بە رەوشی عێراق. 

لە کۆبوونەوەکەدا جینین پلاسخارت نێردەی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ عێراق یونامی، نوێترین راپۆرت سەبارەت بە دوایین پێشھاتەکان سەبارەت بە رەوشی سیاسی و خزمەتگوزاری و ئابوری و مرۆیی عێراق دەخاتەڕوو. 

لە دوایین کۆبوونەوەی ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی کە مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی رابردوو بەڕێوەچوو، پلاسخارت پشتیوانی نەتەوە یەکگرتووەکانی بۆ حکومەتی عێراق دووپاتکردەوە و داوای یەکگرتوویی لایەنەکانیشی کرد، راشیگەیاند گەندەڵی لە عێراق بووەتە کێشەیەکی زۆر گەورە.

موحسن مەندەلاوی لە میانی پێشوازیکردنی لە "ئسبن ئیڤینت" باڵیۆزی نەرویژ لە عێراق رایگەیاند، دوای تەواوکردنی سەرۆکی لیژنەکان، ئەنجومەنی نوێنەران گرنگی بە پڕۆژەیاسا گرنگەکان دەدات، لە گرنگترینیشیان پڕۆژەیاسای بودجەیە کە جەختدەکاتەوە لەسەر خزمەتگوزارییەکان و چالاککردنی پیشەسازی ناوخۆیی و وەبەرھێنان و گرنگیدان بە دابینکردنی ئاو و کەرتی کشتوکاڵ و تەندروستی و ئاسانکاریکردن بۆ کۆمپانیا جیھانییەکان.

"مەندەلاوی" داوای کاراکردنی پڕۆگرامی نەوت بەرامبەر گەشەپێدانی کرد، کە لەنێوان عێراق و نەرویژ ئیمزاکراوە و ھاوکار دەبێت لە بەدیھێنانی بەرژەوەندییەکانی ھەردوو وڵات. 

لە میانەی دیدارەکەدا، سەرۆک کۆمار جەختیکردەوە لەوە کردەوە کە شاری کەرکوک گرنگییەکی تایبەتی ھەیە و لە سەردەمی رژێمی لەناوچوودا رووبەرووی نادادپەروەری و گۆشەگیری و پەراوێزخستن بۆتەوە، جەختیکردەوە لەسەر پێویستی باشترکردنی خزمەتگوزارییەکان و نۆژەنکردنەوەی ژێرخانی کەرکوک لە پێناو بەدیھێنانی داواکارییەکانی خەڵکی شارەکە.

ھەرلە کۆبوونەوەکەدا باس لە دۆخی شارەکە و گرنگی دەستپێکردنی پڕۆژەی ستراتیژی و  بنیادنانی شار کرا.

 لە بەرامبەردا ئەندامانی وەفدەکە باسیان  لەو ئاستەنگانە کرد کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە ، ھەروەھا ئەوکێشانەی دانیشتوانی کەرکوک بەدەستیەوە دەناڵێنن.

"موزر ئەلکرەوی" ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەران رایگەیاند، بەمنزیکانە و بەر لە گەیشتنی پڕۆژەیاسای بودجە، میوانداری "تەیف سامی" وەزیری دارایی عێراق دەکەن و زیاتر لە ٢٠ پرسیاری لێدەکرێت سەبارەت بە خاڵەکانی پڕۆژەیاسای بودجە و نرخی بەرمیلێک نەوت و بەھای دۆلار و چەندین بابەتی تر.

وتیشی، پێدەچێت کۆتایی مانگی شوبات یاخود سەرەتای مانگی ئاداری داھاتوو پڕۆژەیاسای بودجەی ساڵی ٢٠٢٣ بگاتە ئەنجومەنی نوێنەران، ئەگەریش لیژنە ناوەندییەکان کارەکانیان تەواوکرد رەنگە بەر لەو وادەیەش بگات.

نوسینگەی محەمەد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرانی عێراق بڵاویکردەوە، لە چوارچێوەی پڕۆگرامی حکومەت و ھەوڵە بەردەوامەکان بۆ گەڕانەوەی پارە بەتاڵانبراوەکان لە دەرەوەی عێراق، توانراوە زیاتر لە ٨٠ ملیۆن دۆلار بگەڕێندرێتەوە وڵاتەکە. 

راشیگەیاند، ئەو پارەیە گەڕێندراوەتەوە بۆ خەزێنەی دەوڵەت.

پێشتریش سودانی لە چەندین بۆنەی جیاوازدا تەئکیدیکردووەتەوە لە بەردەوامی ھەڵمەتەکان بۆ گەڕانەوەی پارەکانی عێراق و دەستگیرکردنی داواکراوان بە تۆمەتی گەندەڵی و بردنە دەرەوەی پارە.

بە بڕیارێکی ئەنجومەنی کۆمسیارانی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژادنەکانی عێراق کە لە ماڵپەری رەسمی کۆمیسیۆن بڵاوکراوەتەوە، ھەموو بڕیارەکانی سەرۆکایەتی و ئەنجومەنی سەرکردایەتی یەکێتی لە ھەڵبژاردنی سەرۆکی یەکێتی سەرۆک بافل جەلال تاڵەبانی و ھەموراکردنی پەیڕەوی ناوخۆ و بڕیارەکانی تایبەت بە مەکتەبی سیاسیی ڕاست و رەوانن.

ئەنجومەنی کۆمیسیاران، دوای بەدواداچوون و کۆکردنەوەی بەڵگە و خوێندنەوەی پەیڕەوی ناوخۆی یەکێتی لە پێش و دوای ھەموارکردنەوەی ئەو پەیڕەوە، بڕیارەکەی داوە و جەختیش کردوەتەوە کە دەقی بڕیارەکەی لە ماڵپەری رەسمی کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی ھەڵبژادنەکانی عێراق بڵاوبکرێتەوە.

بەپێی راگەیەنراوێکی وەزارەتی دەرەوەی عێراق، سبەینێ فەیسەڵ بن فەرحان وەزیری دەرەوەی سعودیە بە سەرۆکایەتی وەفدێکی باڵای حکومەتی وڵاتەکەی سەردانی بەغداد دەکات و چەندین پرسی تایبەت بە ھەردوو وڵات بەتایبەتیش دۆسێ سیاسی و ئابووری و ئەمنییەکان لەگەڵ لێپرسراوانی باڵای حکومەتی عێراق بۆ تاوتوێ دەکات.

ئاماژە بەوەشکراوە، ئامانجێکی تری سەردانەکەی وەزیری دەرەوەی سعودیە بۆ بەغداد دەستپێکردنەوەی گفتوگۆ و دانوستانەکانی نێوان وڵاتەکەی و ئێران بە نێوەندگیری عێراق کە تائێستا چەند خولێکی لە بەغداد بەڕێوەچووە.

وەزارەتی نەوتی عێراق لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، لەمانگی رابردوودا ١٠١ ملیۆن و ٢٤٥ ھەزار و ٩٥ بەرمیل نەوتیان فرۆشتووە و تێکڕاش ھەر بەرمیلێک بە زیاتر لە ٧٥.٩٦ دۆلار فرۆشراوە و کۆی داھاتی نەوتیش لە مانگی رابردوودا زیاتر لە ٧ ملیار و ٦٩٠ ملیۆن دۆلار بووە.

راشیگەیاندووە، مانگی رابردوو لە کێڵەگە نەوتییەکانی ناوەڕاست و باشووری عێراقەوە ٩٨ ملیۆن و ٤٦٠ ھەزار و ٥٠ بەرمیل نەوت ھەناردە کراوە و لە کێڵەگە نەوتییەکانی کەرکوکیشەوە دوو ملیۆن و ٤٧٥ ھەزار و ٥١٦ بەرمیل نەوت ھەناردەی دەرەوە کراوە.

دەستەی دەستپاکی عێراق رایگەیاند، تیمەکانی دەستەی باڵای بەرەنگاربوونەوەی گەندەڵی لە ئۆپراسیۆنێکدا چوار تۆمەتباریان دەستگیرکرد، کە بەڕێوەبەری پێشووی دەستەی باجەکان و ھاوسەرەکەی لەناو دەستگیرکراوەکاندان و تۆمەتبارن بە سپیکردنەوەی پارە و بازرگانیکردن بە پۆستە گشتییەکان و وەرگرتنی بەرتیل.

راشیگەیاند، لە ئۆپراسیۆنەکەدا دەستبەسەر یەک ملیار و ٢٢٧ ملیۆن دیناری عێراقی و ٥٥٦ ھەزار و ٩٠٠ دۆلاری ئەمریکی و بڕێکی زۆر ئاڵتووندا گیراوە، ھەروەھا دەستیش بەسەر تاپۆی ١١ خانوودا گیراوە، کە نۆ خانوویان لە ناوخۆی عێراق و دووانەکەی تر لە دەرەوەی عێراقن.

سەرچاوەیەک لە دادگای فیدراڵییەوە بە کوردسات نیوزی راگەیاند، دانیشتنەکە بۆ کاتێکی نادیار دواخراوە و ھۆکارەکەشی بۆ خراپی رەوشی کەشوھەوا گەڕێندراوەتەوە. 

بڕیاربوو ئەمڕۆ دادگای فیدراڵی عێراق بۆ بڕیاردان لەسەر سێ سکاڵای تۆمارکراو کۆبێتەوە، یەکێک لە سکاڵاکان لە دژی سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان تۆمارکراوە و داواکراوە یاسای درێژکردنەوەی خولی پێنجەمی پەرلەمانی کوردستان پوچەڵبکرێتەوە کە لە ٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ دەرچووە و ماوەی کاری پەرلەمانی بۆ ساڵێک درێژکردووەتەوە، بە پاساوی ئەوەی یاساکە دژی ماددەکانی (٥ و ٢٠)ی دەستورە و زەوتکردنی مافێکی دەستورییە کە لە ماددەی ٥١ لە یاسای ھەڵبژاردنی پەرلەمانی ھەرێمی کوردستان ساڵی ١٩٩٢ داھاتووە.

رۆژی ٢٥ی ئەم مانگەش دادگای باڵای فیدراڵی بڕیار ناردنی ٤٠٠ ملیار دینارەکەی بۆ ھەرێمی کوردستان ھەڵوەشاندەوە، ئەوەش کاردانەوەی توندی چوار سەرۆکایەتییەکەی ھەرێمی بەدوای خۆیدا ھێنا.

"حەسەن سەفار" راوێژکاری وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاوی عێراق رایگەیاند، رێژەی بارانبارین لە ماوەی رابردوودا زۆر باش بووە و ئەھوارەکانی بوژاندووەتەوە، کە چەندین ساڵە بە دەست وشکبوونەوە دەناڵێنن، ھەروەھا ئاستی ئاوی بەنداوەکانیش زیادیکردووە بە تایبەت لە بەری خۆرھەڵاتی نزیک ئێران و بەری خۆرئاوای پارێزگای ئەنبار.

راشیگەیاند، باڵیۆزخانەی تورکیا لە بەغداد وەڵامی عێراقی داوەتەوە سەبارەت بە کۆبوونەوە لەسەر پشکی ئاو و بڕیار لەبارەی کۆبوونەوەکان دەدرێت.

وتیشی، باڵیۆزخانەی ئێرانیش بەڵێنیداوە لە مانگی داھاتوودا لایەنی تەکنیکی تاران و بەغداد لەپێناو ئامادەکردنی رێککەوتنێک یاخود لێکتێگەیشتنێک سەبارەت بە پشکی ئاو کۆببنەوە. 

وەزارەتی سەرچاوەکانی ئاوی عێراق: کۆبوونەوەکان لەگەڵ ئێران و تورکیا لەسەر پشکی ئاو دەستپێدەکەنەوە

ئەسیر غەریری بە رۆژنامەی سەباحی رەسمی راگەیاندووە، ھەوڵی جدی دەدەن بۆ دابینکردنی تەواوی بەرھەمە خۆراکییەکان لە ماوەی داھاتوودا و لە ڕێی رێکارە بە پەلەکانی حکومەتەوە رێگەنادەن یاری بە قوتی ھاووڵاتیان بکرێت و کۆنترۆڵی نرخی بەرھەمە خۆراکییەکان دەکەن و دەیگەڕێننەوە بۆ نرخی پێشوو. 

وەزیری بازرگانی عێراق بەڵێنیشیدا بە سزادانی بریکارەکانی خۆراک کە پێچەوانەی رێنماییەکانی وەزارەت مامەڵە دەکەن.

سەبارەت بە نرخیش لە مانگی رەمەزاندا وتی، پلان ھەیە بۆ چاودێریکردنی بازاڕ لەگەڵ دەزگا ئەمنییەکان بۆ روبەڕوبوونەوەی ھەر بەرزبوونەوەیەک، بەدووریشی زانی بەرزبوونەوەی نرخ رووبدات، چونکە وەزارەتی بازرگانی پاڵپشتی دابینکردنی بەرھەمەکانی وەک شیر و ئارد و زەیت و شەکر و تەنانەت ھێلکەش دەکات. 
   

 

موحسن مەندەلاوی لە راگەیەندراوێکدا ئاماژەی بەوە کردووە، کۆتایی ھاتنی ھەڵبژاردنی سەرۆکی لیژنە ھەمیشەییەکانی ئەنجومەنی نوێنەران ھەنگاوێکی گرنگ بوو بۆئەوەی لەئێستا بەدواوە ھەموو پرۆژەیاسا گرنگەکان بەتایبەتی ئەوانەی لە خولەکانی رابردوو پەسەند نەکراوان، بخرێنە سەر مێزی گفتوگۆ بە مەبەستی رێککەوتنی کوتلەکان و دواتر خستنەدەنگدان و پەسەند کردنیان.

وتیشی، لەئێستادا کاری لە پێشینەی ئەنجومەنی نوێنەران پرۆژەیاسای بودجەی گشتی ساڵی ٢٠٢٣ی عێراقە و چاوەڕوانن ئەنجومەنی وەزیران رەوانەی بکات بۆئەوەی ھەوڵەکانیان چڕ بکەنەوە و لە ماوەیەکی کەمدا پەسەندی بکەن.