کوردستان
دەستەی بەڕێوەبەرایەتی تەڤگەری ئازادیی کۆمەڵگەی کوردستان لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکرد,وە، دوور و نزیک ئەو کردەوەی ڕۆژی یەکی ئەیلول لە ھەولێر ئەنجامدراوە، ھیچ پەیوەندی بە تەڤگەری ئازادییەوە نییە و کەسی ناوبراویش ھیچ پەیوەندییەکی بەوانەوە نییە و نەناسراوە.
راشیگەیاند، تەڤگەری ئازادی ھێزێکی رەسمی مۆڵەت پێدراوە لە ئاستی عێراقدا و لە چوارچێوەی یاسادا کار و خەباتی سیاسی و مەدەنی ئەنجام دەدات.
ئەوەش لە کاتێکدایە رۆژی دووشەممە ئەنجوومەنی ئاسایشی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، لە ئەنجامی لێکۆڵینەوەکان دەرکەوتووە، تەقینەوەکەی یەکی ئەیلول کردەوەیەکی تیرۆریستیی بووە و لە لایەن کەسێکەوە ئەنجامدراوە کە ئەندامی تەڤگەری ئازادییە.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە کەرکوک رایگەیاند، درەنگانی شەوی رابردوو، بەشێک لە ھێزە سەربازییەکانی عێراق کە لە گەڕەکە کوردییەکانی کەرکوک جێگیرکرابوون، گەڕەکەکانیان بەجێھێشتووە.
وتیشی، ھەریەکە لە ھێزەکانی فیرقەی ١١ی سوپا و فیرقەی سێی پۆلیسی فیدڕاڵی، بەشێوەیەکی خێرا و لەناکاو کشاونەتەوە.
راشیگەیاند، بڕیاروایە ئەمڕۆ وەفدێکی لیژنەی ئاسایش و بەرگریی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بۆ لێکۆڵینەوە لە رووداوەکانی ھەفتەی رابردووی کەرکوک، سەردانی ئەو شارە بکات، بۆیە پێدەچێت کشانەوەی لەناکاوی ھێزە ئەمنییەکانیش پەیوەندیی بەو سەردانەوە ھەبێت.
رۆژی دووی ئەم مانگە لە کەرکوک خۆپیشاندان دژی داخستنی رێگەی کەرکوک-ھەولێر بەڕێوەچوو، بەھۆی دروستبوونی گرژییەوە چوار ھاووڵاتیی کورد شەھید بوون و ١٤ کەسیش بریندار بوون و ھێزی ئەمنیی لە چەندین گەڕەکی کوردنیشین جێگیرکران، ئەوەش نیگەرانی ھاووڵاتیان و لایەنە سیاسییەکانی لێکەوتەوە.
کارۆخ عەبدوڵا گوڵاوی نوێنەری گشتی وانەبێژانی ناڕازی لە ھەرێم رایگەیاند، رۆژی چوارشەممە ١٣ی٩ی٢٠٢٣ دەرگای ناوەندەکانی خوێندن دەکرێتەوە، بەبێ ئەوەی حکومەتی ھەرێم ھیچ ھەنگاوێکی کردەیی نابێت بۆ جێبەجێکردنی داواکاریەکانیان، سەرەڕای ئەمەش وا ھەنگاو دەنێن بۆ مانگی ١٠ ھیشتا مامۆستایان شایستەی مانگی حەوتیان وەرنەگرتووە.
ئاشکراشیکرد، بەکۆی دەنگی سەرجەم نوێنەرانی مامۆستایانی وانەبێژ لەسەرجەم پەروەردەکان بڕیاریاندا ھەر لەسەرەتای کردنەوەی دەرگای ناوەندەکانی خوێندن بایکۆتی پڕۆسەی خوێندنی ساڵی ٢٠٢٣_٢٠٢٤ بکەین نەچینەوە ناوەندەکانی خوێندن تا ئەوکاتەی حکومەتی ھەرێم بەکردار و بە نوسراوی رەسمی دامەزراندنی مامۆستایانی وانەبێژ بەیاندەکات ، لەھەمان ڕۆژیش خۆپیشادان لەبەردەم پەروەردەکان ئەنجامدەدەن.
نوێنەری گشتی وانەبێژانی ناڕازی لە ھەرێم دەڵێت، لەساڵی ٢٠١٤ حکومەتی ھەرێم بەبیانوی جۆراوجۆر ستەم لە مامۆستایانی وانەبێژ دەکات و وەڵامی داواکاریە رەواکانیان ناداتەوە کە بریتیە لە دامەزراندن.
زێدان محەمەد ئەمین برای رۆژنامەنوس گوھدار زێباری بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لە ١٦ی مانگی رابردووەوە براکەی سزای یاسایی خۆی تەواو کردووە، بەڵام ئاسایش رێگەنادات ئازادبکرێت و بڕیاریشە ئەمڕۆ دووشەممە جارێکی تر بۆ دادگاییکردن لەسەر کەیسی تاپڕەکە ببرێتەوە بۆ دادگای ھەولێر.
ئاماژەی بەوەشکرد، رێگە نادرێت گوھدار پەیوەندیان پێوەبکات تەنھا رۆژانی شەممە بۆ ماوەی ١٥ خولەک دەتوانن بیبینن.
ئاشکراشیکرد، ماوەی چوار رۆژە گوھداری برای مانی لە خواردن و خواردنەوە گرتووە و دەڵێت تا کەیسەکەی یەکلانەکرێتەوە و ئازاد نەکرێت مانگرتنەکەی ناشکێنێت، کە لە ھۆڵێکی ئاسایشدایە ١٥٠ کەسی تێدایە و کەمترین جار پزیشک سەردانی دەکات و ھیچ پێداویستییەکی تەندروستی لە ھۆڵەکەدا بوونی نییە.
دەستەی گشتی کەشناسی و بومەلەرزەزانی عێراق رایگەیاندووە، شەوی رابردوو سێ بوومەلەرزەی یەک لە دوای یەک بە گوڕ و پلەی جیاواز ھەردوو پارێزگای کەرکوک و دھۆکی گرتووەتەوە و لە چەمچەماڵ و خورماتوو چەند ناوچەکی تریش بە تەواوی ھەستیان پێکراوە.
ئاماژەی بەوەشکردووە، بومەلەرزەکان یەکەمیان بە گوڕی ٤.٧ پلە، دووەمیان ٤.٦ پلەو سێیەمیشیان ٣.١ پلە بە پێوەری رێختەر بووە و
دەقی پەیامەکەی سەرۆک بافڵ جەلال تاڵەبانی:
بەڕێز کاک ئەکبەر ئێناخی، فەرماندە و تێکۆشەری دێرینی کوردایەتی
بەداخێکی زۆرەوە ھەواڵی کۆچی دوایی خاتوو (کوبرا سان ئەحمەد قادر ئێناخی) خوشکی بەڕێزتان و دایکی شەھیدی نەمر (ئەحسەن حەسەن)ـم پێگەیشت.
بۆ ئەم خەمە گەورەیە پرسە و ھاوخەمی قووڵی خۆمان ئاڕاستەی ئێوە و بنەماڵە تێکۆشەرەکەتان دەکەم نموونەی باڵای خەباتن لەپێناو کوردستان.
لەخوای گەورە داواکارم کۆچکردوو بە بەھەشتی بەرین شاد بکات و سەبووری بەھەموولایەک ببەخشێت.
دڵسۆزتان
بافڵ جەلال تاڵەبانی
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان . تاران
پەیامنێری کوردسات نیوز لە بەغدا ڕایگەیاند، وەفدێکی حکومەتی ھەرێم بە سەرۆکایەتی ڕێبەر ئەحمەد وەزیری ناوخۆی حکومەتی ھەرێم گەیشتووەتە بەغدا.
وتیشی وابڕیارە وەفدەکەی حکومەتی ھەرێم لەگەڵ دەستەی دەروازە سنورییەکانی عێرق کۆببنەوە.
سەردانەکەی وەفدی حکومەتی ھەرێم بۆ بەغدا ھاوکاتە لەگەڵ قوڵبوونەوەی کێشەکانیان لەسەر بەشە بودجە و موچەی فەرمانبەرانی ھەرێمی کوردستان و ھەردوولا یەکتری بە پێشێلکردنی رێککەوتنەکان و یاسای بودجە تۆمەتبار دەکەن
لیژنەکە لە شەش ئەندام پێکھاتووە و رۆژی ٢٥ی حوزەیرانی ئەمساڵ لەلایەن سەرۆک وەزیرانی عێراقەوە پێکھێنرا بەمەبەستی گفتوگۆکردن لەگەڵ ھەرێمی کوردستان لەبارەی جێبەجێکردنی یاسای بودجە و ماددەکانی پەیوەست بە ھەرێمی کوردستان.
سەرلەبەیانی ئەمڕۆ لەکاتی کردنەوەی بازارەکانی ئاڵوگۆڕی دراو لە ھەرێمی کوردستان، بەھای ١٠٠ دۆلار بە ١٥٤ ھەزار و ٩٥٠ دیناربوو، بەڵام دواتر بەرزبووەوە و لەکاتی داخستنی بازاڕیشدا بەھای ١٠٠ دۆلار بۆ ١٥٦ ھەزار و ٧٥٠ دینار بەرزبووەوە، جیاوازی بەرزبوونەوەکەش گەیشتە ھەزار و ٨٠٠ دینار.
لەلایەکی تریشەوە، ئەمڕۆ بانکی ناوەندی ١٩٦ ملیۆن و ٥٨٩ ھەزار دۆلاری خستەڕوو، لەو بڕەش ٢٧ ملیۆن و ٤٦٠ ھەزار دۆلاری بە کاش خستەڕوو.
دابەزی بەرچاوی بەھای دینار بەرامبەر دۆلار، لەکاتێکدایە کە وەک خاوەن نوسینگەکانی ئاڵوگۆڕی دراو باسی دەکەن کەمی خستنەڕوی دۆلار بەشێوەی کاش و بڕیاری ژمارەیەک بانک بۆ راگرتنی دانەوەی دۆلار بە ھاوڵاتیان و ناچارکردنیان بە وەرگرتنەوەی پارەکانیان بە دینار، ھۆکاربوون بۆ زیادبوونی خواست لەسەر دۆلار.
پێشەوا ھەورامانی وتەبێژی حکومەتی ھەرێمی کوردستان لەبارەی مووچەوە رایگەیاند،"٩٠٦ ملیار دینارمان بۆ مووچەی مووچەخۆرانی ھەرێمی کوردستان پێویستە و نەدەبوو حکومەتی فیدراڵی ئەو بابەتە تێکەڵی ھیچ بابەتێکی دیکە بکات، دەبوو وەکو ناوچەکانی دیکەی عێراق کە ئێستا مووچەی مانگی ئەیلوول وەردەگرن، مووچەی مووچەخۆرانی ھەرێمی کوردستان بنێردرێت و ئەوانیش مووچەکانیان وەرگرتایە نەوەک لە چاوەڕوانیدا بمێننەوە".
لەبارەی ئەو ٥٠٠ ملیار دینارەی کە بۆ سێ مانگ بۆ ھەرێمی کوردستان دەنێردرێت، وتەبێژی حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەڵێت، "حکومەتی فیدراڵی چەندین مانگی دیکەی ئەمساڵیان لەنێو پلانەکانیان لاداوە و باسیان نەکردووە، ھەروەھا نەشیانوتوە بۆ ئەو چەند مانگە ھەقی ھەرێمی کوردستان چەند بووە".
راشیگەیاند، لەپێناو دابینکردنی شایستە داراییەکانی ھاووڵاتییان، حکومەتی ھەرێمی کوردستان بۆ گفتوگۆکردن و دانووستان لەگەڵ حکومەتی فیدراڵی ئامادەیە و لەبارەی نەوت و داھاتی ناوخۆشەوە وردەکاریی تەواوی داوەتە حکومەتی فیدراڵی، ھیواخوازن بە ھەرجۆرێک بێت، پێداچوونەوە بەو ژمارانە بکرێت کە باس دەکرێن و پێداچوونەوە بەو بڕیارانەش بکرێت کە بەرامبەر ھەرێمی کوردستان دەدرێن و ورووژاندنی ھەر پرسیارێکی دیکەش کات کوشتنە.
سەرۆکایەتی ھەرێم بڵاویکردەوە، نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی ھەرێمی کوردستان لەگەڵ محەمەد کازم ئالسادق باڵیۆزی ئێران لە عێراق کۆبووەتەوە، لە کۆبوونەوەکەدا پەیوەندییەکانی ئێران لەگەڵ عێراق و ھەرێمی کوردستان و رێککەوتنی ئەمنیی نێوان عێراق و ئێران و پەیوەندییەکانی ھەولێر و بەغداد تاوتوێکران.
نێچیرڤان بارزانی جەختی لەوەکردووەتەوە، ھەرێمی کوردستان پابەندی ڕێککەوتنی ئەمنیی نێوان عێراق و ئێرانە، ھەروەھا دڵنیاییدا ھەرگیز رێگەنادەن ھیچ ھەڕەشەیەکی ئەمنی لە ھەرێمی کوردستانەوە بۆسەر دروستببێت.
ھاوکات باڵیۆزی ئێران لە عێراق، جەختی لە بایەخ و گرنگیی پەیوەندییەکانی وڵاتەکەی لەگەڵ عێراق و ھەرێمی کوردستان کردەوە.
د.نەرمین مەعروف، ئەندامی لیژنەی دارایی ئەنجومەنی نوێنەران بە کوردسات نیوزی راگەیاند، لیژنەکەی سەرۆک وەزیران جەختی لە قسەکانی وەزیری دارایی کردووەتەوە کە ھەرێم زیاتر لە شایستەی خۆی وەرگرتووە و پابەندی یاسای بودجە نەبووە.
لیژنەکە لە شەش ئەندام پێکھاتووە و رۆژی ٢٥ی حوزەیرانی ئەمساڵ لەلایەن سەرۆک وەزیرانی عێراقەوە پێکھێنرا بەمەبەستی گفتوگۆکردن لەگەڵ ھەرێمی کوردستان لەبارەی جێبەجێکردنی یاسای بودجە و ماددەکانی پەیوەست بە ھەرێمی کوردستان.
رۆژی شەممەی رابردوو تەیف سامی وەزیری دارایی عێراق لەمیانەی کۆبوونەوەیدا لەلایەن لیژنەی داراییەوە رایگەیاندبوو، ھەرێمی کوردستان بۆ شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵ زیاتر لەپشکی خۆی وەرگرتووە و بۆ شەش مانگی دووەمی ئەمساڵیش ترلیۆنێک و ٥٠٠ ملیار دیناری پێدەدرێت.
دارا سێکانیانی ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە فراکسیۆنی یەکگرتوو رایگەیاند، دژی دواکەوتنی مووچەی فەرمانبەرانی ھەرێم، یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان لە دادگای فیدراڵی عێڕاق، سکاڵای یاسایی لەسەر ھەردوو حکومەتی عێڕاق و ھەرێم تۆمار دەکات .
ئاماژەی بەوەشکرد، دابەشنەکردنی مووچە زیانەکانی تەنیا بۆ مووچەخۆرانی ئاسایی ھەرێمە و ژیانی رۆژانەی ھاوڵاتیانی تووشی بارگرانی کردووە.
دەشڵێت، لە سۆنگەی بەرگری کردن لە مافی یاسایی فەرمانبەرانی ھەرێم، یەکگرتووی ئیسلامی کوردستان، سکاڵای یاسایی تۆمار دەکات و داوای دابین کردن و دابەشکردنی تەواوی مووچە دەکات لە کاتی خۆیدا.
حزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران، راگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و رایگەیاند، ئێران چەندینجار ھەڕەشەی پەلاماردانی کەمپی ئەو پەنابەرە کوردانەی ئێرانی کردووە، کە لە ھەرێمی کوردستان نیشتەجێن، بەدواداچوونەکانیش دەریدەخەن ئەو وڵاتە لە ئامادەکارییەکانی بۆسنووربەزاندن و ھێرشێکی تر بۆ سەرپەنابەرانی سیاسیی کوردی دانیشتوو لە ھەرێمی کوردستان و عێراق بەردەوامە.
دەشڵێت، ئێران کاتی بۆ شەپۆلێکی تری ھێرشکردن دیاریکردووە، ھەربۆیە داوا لە حکومەتی فیدڕاڵیی عێراق و حکومەتی ھەرێمی کوردستان دەکات، ئاگاداری ئەو پلانەی ئێران، ھەروەھا داوا لە ئەمریکا و ھێزەکانی ھاوپەیمانان لە عێراق دەکات، بەرپرسیاربن لە ھەنگاویی کردەیی دژی "دەستدرێژییەکان"ی ئێران.
سەرەتای ئەمساڵ عێراق و ئێران رێککەوتنێکی ئەمنییان ئیمزا کرد، بەشێکی رێککەوتنەکە تایبەتە بە چەککردنی ئەو حزبانەی رۆژھەڵاتی کوردستان، کە لە ھەرێمی کوردستانن، ھەروەھا ئێران ئەم مانگەی وەک دوایین مۆڵەت بۆ جێبەجێکردنی ئەو رێککەوتنە دیاریکردووە.
پێشتر دەستەی پەروەردە و زانستی خۆبەڕێوەبەریی باکوور و رۆژھەڵاتی سوریا، رۆژی سێی مانگی ئەیلوولی بۆ دەستپێکردنەوەی دەوامی مامۆستا و فەرمانبەرانی کەرتی پەروەردە دەستنیشان کرد، ھەروەھا رۆژی ١٠ی مانگی وەک رۆژی یەکەمی دەستپێکردنەوەی ساڵی خوێندنی ٢٠٢٣-٢٠٢٤ دیاریکرد.
مەریوانی حاجی جەمال، خاوەنی کۆمپانیای مایۆرکا بڕیاریدا بە لەبەرچاوگرتنی دۆخی دارایی ھاوڵاتیان بەھۆی دواکەوتنی موچەوە، ھەموو ئەو کەسانەی موچەخۆرن و لە پڕۆژەکانی مایۆرکا شوقەیان کڕیوە، تاوەکو ھاتنی موچە دەتوانن قیست نەدەن.
ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو ئۆفەرەش بەردەوام دەبێت کە لەبری ھەر ١٠٠ دۆلارێکی قیستەکانیان تەنھا ١٣٢ ھەزار دیناریان لێ وەردەگیرێت.
کۆمپانیای مایۆرکا پێنج پڕۆژەی نیشتەجێبونی ھەیە (مایۆرکا ستی، سولی ڤیو، ڕۆڤار ستی، ئێم جەی و میرڤانۆس)، ئەم بڕیارەش ھەر پێنج پڕۆژەکە دەگرێتەوە.