کوردستان
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، کەمێک لەمەوبەر ئەو ھێزەی سوپا لە گەڕەکە کوردییەکان بڵاویان کردبووەوە بەشێکی کشاونەتەوە، تەنیا ھێزێکی ئەمنی لە دەولاوبەری قەڵای شارەکە ماوەنەتەوە.
وتیشی، دوای تێپەڕبوونی ١١ رۆژ بەسەر گرژی و ئالۆزییەکانی کەرکوک و ناڕەزایی ھاووڵاتیان و لایەنە سیاسییەکان کوردستانییەکان، ئەو ھێزانە لە بەشێکی زۆری گەڕەکە کوردییەکان کشاونەتەوە.
کەمال موسلیم وەزیری بازرگانی و پیشەسازی ھەرێم بە کوردسات نیوزی راگەیاند، بەپێی ئەو رێککەوتنەی لە نێوان ھەرێم و عێراقدا ھەیە بۆ شایستە داراییەکانی جوتیاران، بڕیارە ئەمڕۆ چەکی پارەی گەنمی جوتیارانی ھەرێم بۆ ساڵی ٢٠٢٣ بگاتە ھەرێم.
وتیشی، چەکی پارەکە بڕی ١٠٧ ملیار دینارە، کە بڕی ٥٠ ملیار دینار بۆ پارێزگای سلێمانی و ٣٢ ملیار دینار بۆ ھەولێر و ٢٥ ملیار دینار بۆ پارێزگای دھۆکە.
وتیشی، دوای گەیشتنی چەکی پارەکە و جێبەجیچکردنی رێکارە کارگێڕییەکان، پارەکە بەسەر جوتیاراندا دابەش دەکرێت.
د. نەرمین مەعروف لە لە گەشتی ھەواڵەکانی کوردسات نیوزدا رایگەیاند، لە شەش مانگی یەکەمی ئەمساڵ بەھۆی نەبوونی یاسای بودجەوە خەرجی یەک لەسەر ١٢ پەیڕەوکراوە، کە ئەویش دوای پشکی ١٥ پارێزگاکەی عێراق بریاری لەسەردراوە و پشکی ھەرێمی کوردستانیش بە ٢٠ تریلیۆن دینار دیارییکراوە.
وتیشی، دەکرێت بە رێککەوتنی سیاسی خەرجی فیعلی کە لە ٢٠١٥ەوە پەیڕەودەکرێت ھەڵبوەشێنرێتەوە کە رێگرە لەبەردەم ناردنی پشکی ھەرێم.
پەیامنێری کوردسات نیوز رایگەیاند، خێزانی رۆژنامەنوس گوھدار زێباری لە ھەولێر سکاڵایی یاساییان لە دەستەی سەربەخوی مافی مروڤ تۆمارکرد، لەبەر ئەوەی دوای ٢٧ رۆژ لە تەواکردنی سزاکەی، جارێکی تر لەلایەن ئاسایشی گشتییەوە دۆسیەیەکی تری لەسەر کراوەتەوە.
وتیشی، گوھدار زێباری ١٦ی ئابی ئەمساڵ سزای یاسایی تەواوکرد، لە چاکسازی گەورانی ھەولێرەوە گواسترایەوە بۆ ئاسایشی گشتی، دوای ئەوەش دووجار براوەتە دادگا، بەڵام تائێستا ھیچ وادەیەک بۆ رۆژی دادگایی دیارینەکراوە.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکرد، جارێکی تر شەش رۆژە مانی لە خواردن گرتوە، تا ئەو کاتەی دۆسیەکەی لە دادگا یەکلایی دەکرێتەوە.
پەیامنێری کوردسات نیوز لە کەرکوک رایگەیاند، درەنگانی شەوی رابردوو، بەشێک لە ھێزە سەربازییەکانی عێراق کە لە گەڕەکە کوردییەکانی کەرکوک جێگیرکرابوون، گەڕەکەکانیان بەجێھێشتووە.
وتیشی، ھەریەکە لە ھێزەکانی فیرقەی ١١ی سوپا و فیرقەی سێی پۆلیسی فیدڕاڵی، بەشێوەیەکی خێرا و لەناکاو کشاونەتەوە.
راشیگەیاند، بڕیاروایە ئەمڕۆ وەفدێکی لیژنەی ئاسایش و بەرگریی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بۆ لێکۆڵینەوە لە رووداوەکانی ھەفتەی رابردووی کەرکوک، سەردانی ئەو شارە بکات، بۆیە پێدەچێت کشانەوەی لەناکاوی ھێزە ئەمنییەکانیش پەیوەندیی بەو سەردانەوە ھەبێت.
رۆژی دووی ئەم مانگە لە کەرکوک خۆپیشاندان دژی داخستنی رێگەی کەرکوک-ھەولێر بەڕێوەچوو، بەھۆی دروستبوونی گرژییەوە چوار ھاووڵاتیی کورد شەھید بوون و ١٤ کەسیش بریندار بوون و ھێزی ئەمنیی لە چەندین گەڕەکی کوردنیشین جێگیرکران، ئەوەش نیگەرانی ھاووڵاتیان و لایەنە سیاسییەکانی لێکەوتەوە.
دەستەی بەڕێوەبەرایەتی تەڤگەری ئازادیی کۆمەڵگەی کوردستان لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکرد,وە، دوور و نزیک ئەو کردەوەی ڕۆژی یەکی ئەیلول لە ھەولێر ئەنجامدراوە، ھیچ پەیوەندی بە تەڤگەری ئازادییەوە نییە و کەسی ناوبراویش ھیچ پەیوەندییەکی بەوانەوە نییە و نەناسراوە.
راشیگەیاند، تەڤگەری ئازادی ھێزێکی رەسمی مۆڵەت پێدراوە لە ئاستی عێراقدا و لە چوارچێوەی یاسادا کار و خەباتی سیاسی و مەدەنی ئەنجام دەدات.
ئەوەش لە کاتێکدایە رۆژی دووشەممە ئەنجوومەنی ئاسایشی ھەرێمی کوردستان رایگەیاند، لە ئەنجامی لێکۆڵینەوەکان دەرکەوتووە، تەقینەوەکەی یەکی ئەیلول کردەوەیەکی تیرۆریستیی بووە و لە لایەن کەسێکەوە ئەنجامدراوە کە ئەندامی تەڤگەری ئازادییە.
ھەردوو بەڕێوەبەرایەتیی پۆلیس و ئاسایشی راپەڕین، راگەیەندراوێکی ھاوبەشیان بڵاوکردەوە و ئاماژەیان بەوەکرد، دوای ئەوەی رۆژی حەوتی ئەم مانگە لە قەڵادزێ سێ کەس لە یەککات و شوێندا کوژران، دەستیان بە لێکۆڵینەوە کرد و بە سوودوەرگرتن لە کامێراکانی چاودێریکردن ناسنامەی تۆمەتبارەکەیان ئاشکراکرد.
ئاماژەیان بەوەشکرد، تۆمەتباری سەرەکیی رووداوەکە، دوای "تاوانەکەی" بۆ دەرەوەی سنووری ئیدارەی راپەڕین ھەڵاتووە، بەڵام ھێزەکانیان لە ماڵێکدا لە ناحیەی کۆڕێ لە سنووری قەزای شەقڵاوە تۆمەتبارەکەیان دەستگیرکردووە، کە تۆمەتبارەکە لەدایکبووی ساڵی ١٩٩٤، پیشەی پێشمەرگەیە و دانیشتووی سنوری قەزای پشدەرە.
دەشڵێن، چاوەڕوانی رادەستکردنەوەی تۆمەتبارەکەن بە ھێزەکانی پۆلیسی راپەڕین، ئەوەش بەھۆی تایبەتمەندیی شوێنی رووداوەکە، بۆ ئەوەی ئەو کەسە لە دادگای لێکۆڵینەوەی پشدەر لێکۆڵینەوەی لەگەڵدا بکرێت.
دەقی پەیامەکەی بافڵ جەلال تاڵەبانی، سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان:
بەڕێز کاک فەرید ئەسەسەرد، سکرتێری ئەنجوومەنی سەرکردایەتیی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان
بەداخێکی زۆرەوە هەواڵی کۆچی دوایی خاتوو (عائیشە عەلی) دایکی بەڕێزتانم پێگەیشت.
بۆ ئەم خەمە گەورەیە پرسە و هاوخەمیی قووڵی خۆمان ئاڕاستەی ئێوە و بنەماڵە سەربەرزەکەتان دەکەم کە نموونەی باڵای خەبات و قوربانیدانن لەپێناو کوردستان.
لەخوای گەورە داواکارم کۆچکردوو بە بەهەشتی بەرین شاد بکات و سەبووری بەهەموولایەک ببەخشێت.
دڵسۆزتان
بافڵ جەلال تاڵەبانی
سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان
دەقی پەیامەکەی قوباد تاڵەبانی، سەرپەرشتیاری مەکتەبی سکرتارییەتی سەرۆک مام جەلال:
هەڤاڵ و برای بەڕێزم کاک فەرید ئەسەسەرد
بەداخ و پەژارەیەکی زۆرەوە هەواڵى کۆچی دوایی (عایشە عەلی) دایکی ئازیزتانم بیست.
کۆچی دوایی دایکە عائیشە جێی داخە بۆ هەمووان بەتایبەت کە ژنێکی تێکۆشەر و قوربانیدەر و پشتیوانی شۆڕش بووە و لەبنەماڵەیەکی کوردپەروەر بووە کە نەوەکانی بەرۆحیەتی نیشتمانپەروەری و تێکۆشان جۆش داوە.
بەم بۆنە غەمناکەوە پرسەو سەرەخۆشی ئاڕاستەی بەڕێزتان و کەسوکار و بنەماڵە تێکۆشەرەکەتان دەکەم و هاوبەشی خەم و پەژارەتانم.
خواى گەورە لەکۆچکردوو (عائشە عەلی) خۆش بێت و جێگاى بەهەشت بێت، سەبورى و دڵنەواییش بەهەموو لایەک ببەخشێت.
انا لله و انا الیه راجعون
قوباد تاڵەبانی
سەرپەرشتیاری مەکتەبی سکرتارییەتی سەرۆک مام جەلال
لەو بارەیەوە ساتع ناسح نوێنەری جوتیارانی تۆپزاوا بە کوردسات نوزی وت: بڕیارەکەی ئەمڕۆ دوای سەردانەکەی ھادی عامری دێت، کە بەڵێنی بە جوتیارانی کورد و تورکماندا، ھەنگاو ھەنگاو بڕیارەکانی تەعریب ھەڵبوەشێننەوە و مقاتعەکان بگەڕێننەوە بۆ خاوەنە شەرعیەکانی خۆیان، کە بە بڕیاری لیژنەی کاروباری باکور (شون شیمال) لێیان داگیر کرابوو، ئێستا چاوەڕێ دەکرێت دوایی گوندی بڵاوە مقاتعەکانی تۆپزاوا و سەرگەڕان و ناوچەکانی دیکەی کەرکوک ھەڵبوەشێندرێنەوە.
لە ساڵی ٢٠١٢ بەبڕیاری نوری مالیکی سەرۆک وەزیرانی ئەوکاتی عێراق، بڕیاردرا بڕیارەکانی لیژنەی کاروباری باکور ھەڵبوەشێندرێتەوە کە تایبەتە بە تەعریبی زەوی کورد و تورکمان و پێدانی بە عەرەبە ھاوردەکان بەشێوەی گرێبەست، ھەڵوەشاندنەوەی ئەو بڕیارە لە دەسەڵاتی ئەنجومەنی وەزیراندایە.
جیاواز لە بڕیارەکانی ئەنجومەنی باڵای شۆڕش، کە ھێزی یاساییان ھەیە و دەبێت لە ڕێی یاساوە ھەڵبوەشێندرێنەوە.
بەپێی ساڵنامەی وەزارەتی پەروەردەی ھەرێم رۆژی چوارشەممە ١٣ی ئەیلول دەستپێکی دەوامە لە ناوەندەکانی خوێندن، بەڵام بەھۆی دابەشنەکردنی موچەوە بەشێک لە مامۆستایان ھەڕەشەی بایکۆتی دەوام دەکەن و بەپێی زانیارییەکانی کوردسات نیوز، ئەگەر ھەیە لە بەشێک لە پەروەردەکانی دھۆک و گەرمیان و شارباژێڕ ھیچ رێوڕەسمێکی تایبەت بۆ لێدانی زەنگی خوێندن بەڕێوەنەچێت.
لای خۆیەوە، ئەنجومەنی لقی سلێمانی یەکێتی مامۆستایانی کوردستان لە راگەیەنراوێکدا ئاماژەی بۆ ئەوەکردوە، دواکەوتنی مووچە بووەتە گرفتی بەردەم پڕۆسەی خوێندن، پشتیوانی ھەموو داخوازییەکانی مامۆستایان دەکەن و ھەموو رێکارێکی مەدەنی بۆ دەستەبەرکردنی داخوازییەکان دەگرنەبەر.
جەختی لەوەشکردوەتەوە، دابەشکردنی مووچە دەبێتە دەستپێکی دەوامکردن بەشێوەیەکی گشتی لای مامۆستایان و پڕۆسەی پەروەردە دەگەیەنێتە سەر رێچکەی دروستی خۆی.
پێشتر ئالان حەمە سەعید وەزیری پەروەردەی ھەرێم رایگەیاندبوو، ١٣ی ئەیلول زەنگی ساڵی نویێ خوێندن لێدەدرێت، ١٧ی مانگیش دەستدەکرێت بە خوێندن لەناو خوێندنگاکاندا و بە ھیچ جۆرێک پڕۆسەی خوێندن دوا ناکەوێت.
ھاوکات بڕیارە سبەینێ بە ئامادەبوونی سەرۆکی حکومەتی ھەرێم زەنگی دەستپێکردنی ساڵی نوێی خوێندن لە دواناوەندی تێکەڵاوی گوندی کۆری لە ھەولێر لێ بدرێت.
سەرۆکایەتی شارەوانی سلێمانی لە راگەیەندراوێکدا بڵاویکردەوە، شارەوانی سلێمانی دەستیکردووە بە تاپۆکردنی خانووە زیادەڕۆکانی سنووری شاری سلێمانی و لە ئێستادا ئەو ھاوڵاتییانەی مامەڵەی داواکاری تاپۆکردنی خانووی زیادەڕۆیان لە سنووری شارەوان و بەکرەجۆ و رۆژئاوا پێشکەشکردووە، دەتوانن سەردانی سەرۆکایەتی شارەوانی سلێمانی بکەن بۆ وەرگرتنەوەی مامەڵەکانیان.
ئەوەشی خستەڕوو، لەمەودوا ئەو ھاوڵاتییانەی مامەڵەی تاپۆکردنی خانووی زیادەڕۆیان پێشکەشکردووە، دوای تەواوبوونی کارەکانیان، لە ھەژماری تایبەتی سەرۆکایەتی شارەوانی سلێمانی ناوەکانیان بڵاودەکرێتەوە.
وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی ھەرێم رایگەیاند، لەپێناو پێدانی دەرفەتی زیاتر بە دەرچوانی دوانزەی ئامادەیی بۆ ئەوانەی تا ئێستا فۆڕمی (زانکۆلاین) یان پڕنەکردۆتەوە یان تەواویان نەکردوە، بڕیاردرا ماوەی زانکۆلاین ٤٨ سەعاتی تر واتا تا سەعات ١٢ی شەوی پێنج شەممە ١٤ی ئەیلول بۆ دەرچوانی قۆناغی دوانزەی ئامادەیی درێژبکرێتەوە.
ئاماژەی بۆ ئەوەشکردووە، دەرچوانی دوانزەی ئامادەیی، لە ئێستادا دەتوانن سوودمەندبن لەو دەرفەتەو فۆرمی زانکۆلاین تەواو بکەن، ھەروەھا دەرچوانی خوێندنگە نێودەوڵەتییەکانیش بەھەمان شێوە دەتوانن سود لەو دەرفەتە وەربگرن و لەو ٤٨ سەعاتەدا فۆرمی زانکۆلاین پڕبکەنەو، ھەروەھا دەرچوانی ساڵانی ڕابردوو بەتایبەت ئەوانەی پێش ساڵی ٢٠١٤ کە ژمارەیان ٧١٩ دەرچووە و ناویان لە وەزارەتی پەروەردە تۆمارکراوە، بەھەمان شێوە دەتوانن سود لەو دەرفەتە وەربگرن.
هاوکات وەزارەتی خوێندنی باڵا راشیگەیاندوە، ئەوە دواین دەرفەتەو چیتر ماوەی زانکۆلاین درێژناکرێتەوە.
پێگەی "ئەلمۆنیتەر" ئەمریکی بڵاویکردووەتەوە، رۆژی سێی ئەیلول مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی ھەرێم نامەیەکی ئاڕاستەی جۆ بایدن سەرۆکی ئەمریکا کردووە و تیایدا نیگەرانی خۆی دەربڕیووە سەبارەت بە کێشەکانی نێوان ھەرێم و بەغداد .
لە نامەکەدا سەرۆکی حکومەتی ھەرێم ئاماژەی بەوەداوە، حکومەتی ھەرێم لە رووی سیاسی و ئابوورییەوە ئیفلیج بووە و ھەڵمەتێک لە دژی بەرپاکراوە، ئەوەش مەترسی ھەرەسھێنانی لەسەر قەوارەی ھەرێمی کوردستان دروستکردووە.
سەرۆکی حکومەتی ھەرێم داوای لە سەرۆکی ئەمریکا کردووە، بە زووترین کات دەستێوەردان لە کێشەکانی نێوان ھەرێم و بەغداد بکات و کێشەکان چارەسەربکات، چونکە وەک لەنامەکەدا ئاماژەی پێکردووە کێشەکانی ئێستا وەرچەرخانێکی مێژوییە و رەنگە نەتوانن بەسەردا زاڵببن.
پێگەی "ئەلمۆنیتەر" ئەمریکی دەڵێت، تا ئێستا کۆشکی سپی ئەمریکا وەڵامی نامەکەی سەرۆکی حکومەتی ھەرێمی نەداوەتەوە.
وەزارەتی پێشمەرگە رایگەیاند، کۆبوونەوەی مانگانەی لیژنەی پلان و پڕۆگرامی دارایی و بوودجەی وەزارەت بەڕێوەچوو، لەو کۆبوونەوەکەدا پرسی چاکسازی وەزارەتی پێشمەرگە گفتوگۆی لەبارەوەکرا، لەڕووی دارایی و ژمێریارییەوە، بۆ ئەوەش ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە تیشکی خستەسەر گرنگی بوودجەی چوار ساڵی وەزارەتی پێشمەرگە و ھەنگاوەکانی بە ئەلیکترۆنیکردنی موچەی ھێزی پێشمەرگەی کوردستانی بە خاڵێکی بە بایەخ وەسفکرد.
راشیگەیاند، بودجەی چوار ساڵی وەزارەتی پێشمەرگە پەسند کراوە، لە کۆبوونەوەکەدا چەند سەرنج و پێشنیارێک لەپێناو چۆنیەتی باشتر بەڕێوەچوونی کاروبارەکانی وەزارەت و جێبەجێ کردنی یاسا و رێنماییەکان خرایەڕوو، گفتوگۆی پێویستی لەبارەوە کرا