دووری لایەنە سیاسیەکانی عیراق لە یەکتر و رۆڵی ھەرێمی کوردستان
ئەوەی روودەدات بەشێوەیەکی یەکلاکەرەوە، لە رێگای میکانزمی زاتی و بەمەبەست لەلایەن ھەندێک لایەنەوە، یاخود بەھۆی میکانزمی بابەتی لەلایەن ھەندێک پێکھاتەی سیاسی دیکەوە، بەڵام لە کۆتاییدا ھەمان ئەنجام دەستدەکەوێت. بەلایەنی کەمەوە سێ ئاماژە و ئامراز و جووڵە ھەن کە رۆژ لە دوای رۆژ کەڵەکە دەبن:
یەکەمیان جەمسەرگیرییەکی بەرفراوان لە نێوان ھێزە سیاسییەکانی عیراقدا دروست دەبێت، کە درزێک دروست دەکات کە رەنگە پرد و دووبارە بنیاتنانەوەی پەیوەندی دۆستانە و ئاشتیانە لە نێوان ھێزە سیاسییەکان و بەتایبەت سەرکردەی لایەنە سیاسییە سەرەکییەکان مەحاڵ بێت.
بۆ یەکەمجار لە ژیانی سیاسی مۆدێرنی عیراقدا، ئەم ئاستە لە بایکۆت و رووبەڕووبوونەوەی زارەکی و شەخسی لە نێوان سەرکردە سیاسییەکانی عیراقدا دروستبێت، ئەو رووبەڕووبوونەوانە کەشێکی "تۆقاندنی مەدەنی"ی دروستکرد کە دواتر عیراقی بەرەو جۆرێک لە دیکتاتۆری برد.
ھەروەھا ئاماژەی روون بۆ بێتوانایی ھێز و کەسایەتییە سیاسییەکان لە رێکەوتن لەگەڵ یەکتر، لە ئاستە جیاوازەکاندا ھەیە. ئەم ھێزە عیراقییانە بەزەحمەت میکانیزمێک دەدۆزنەوە بۆ رێکەوتن لەسەر کەسایەتییە سیاسییەکان یان ھی دیکە، بۆ پۆستی سیاسی یان ئیداریی.
کاتێک ئەوە روودەدات، پرسیارەکە رەوا دەبێت سەبارەت بە ئەگەری رێکەوتن و سازان لەسەر ستراتیجی داھاتووی عیراق، بەتایبەتی کە ژمارەیەکی زۆر لە مەلەفی قورس بەڕێوەیە و پێویستی بەچارەسەرە، ھەر لەدۆسێی ململانێی ھەرێمییەوە بگرە تا دەگاتە دۆسێی گەندەڵییەکان کە لە ھەموو لایەکەوە دەیخنکێنێت، تاوەکو رووبەڕووبوونەوەی تیرۆر و قەیرانی ژینگەیی خنکێنەر.
ئاستی سێیەمی قەیرانی ئێستای عیراق، جێگرتنەوەی گۆڕینی دامەزراوە و میکانزمی دیموکراتی و سەردەمیانە بە میکانزمی ناشەرعی وەک ئامرازی فشار. زۆرێک لە ھێزە سیاسییەکانی عیراق پێیانوایە شەقام رێگایەکی کاریگەرە بۆ سەپاندنی ئەمری واقیع و خواستی سیاسی، ھەر ئەو ھێزانەن کە سڵیان نەکردۆتەوە لەپەیوەندی ئیقلیمی و ھەڕەشەکردن و توندوتیژی و تەنانەت خیانەتکردن.
ئەم واقیعە نوێیە رەنگە ھانمان بدات یان ئەم پرسیارەمان بھێنێتە پێش؟ دواتر چی!، کوا دیموکراسی و ئەو بناغە بابەتییانەی کە عیراقی مۆدێرن لە رێگەیەوە دروست دەبێت؟ ئایا ھەموو ئەم بارودۆخانە دەبێتە ھۆی ئەو گۆڕانکاریانەی کە لەئەزموونی وڵاتان ھەبووە، کە تێکەڵەیەک لە قەیرانی ئەھلی و جەماوەری و نەتەوەیی دروستکردووە کە چەندین وڵاتی وێران کرد و داھاتووی کۆمەڵگاکانیانی بەرەو لەناوچوون برد؟
لەم چوارچێوەیەدا ئەوەی کە روودەدات، رەنگە ھەقی ئەوەمان ھەبێت بپرسین کە لەو نێوانەدا رۆڵ و کاریگەری ھەرێمی کوردستان لە عیراقدا چییە؟
سەرەتا داوا لە ھێزە سیاسییە کوردییەکان بکرێت، بەتایبەتی لە روانگەی تواناو وزەی ھەرێمی کوردستانەوە بۆ ئەوەی ببنە بەشێک لەو جەمسەرگیری و ململانێ کراوەیەی کە لەناوخۆی عیراقدا ھەیە و تا چەند ئەمە کاریگەری لەسەر پێگەی فیدراڵی ھەرێم لە دەسەڵاتی ناوەندی لە عیراق ھەیە، ئەگەری رەواندنەوەی مەترسی ئەو جۆرە قەیرانە سیاسیانە لەسەر دەستکەوتی خەڵکی کوردستان، ئینجا سیاسی بێت یاخود ئابووری!!.
بەھۆی دۆخە دەستوورییەکەی و پێگەی جیۆپۆلەتیکی خۆیەوە ھەرێمی کوردستان ناتوانێت لەسەر رێڕەوێکی درێژخایەنی ململانێی سیاسیی و ھەمیشەیی و جەمسەرگیری بێت، بەتایبەتی ھێزە سیاسییەکانی کوردستان کە نوێنەرایەتی زۆرینەی جەماوەری کوردستان دەکەن.
بەم مانایە پێویستە کوردستان، مۆدێلێک یان نموونەیەک بێت بۆ عیراق بۆ تەوافوقی سیاسی و پایەیەکی بەھێز بێت بۆ یاری دیموکراسی. بە جۆرێک کە یەکڕیزیی و یەکدەنگی سیاسی ناوخۆ لە کوردستان فاکتەری سەرەکی بێت تاوەکو ھەرێم بتوانێت رۆڵێکی ئەرێنی لە نێوان ھێزە سیاسیەکانی عیراقدا بگێڕێت، لە ئاستە جیاوازەکانی جیاوازی و ململانێ ناوخۆییەکانیاندا.
|