هەڵبژاردنی مێژوو، خەڵک و داهاتوو

نی ڕووچی

۱- ھەڵبژاردنی مێژوو
لە سەرەتای جەنگی ئەفیون ەوە لە ساڵی ١٨٤٠ دا ، بە حوکمی بنەماڵەی چینگ پووشوتاو ، چین نەیتوانی وەڵامی دەستدرێژیی دەسەڵاتە داگیرکاریەکانی ڕۆژئاوا بداتەوە و وردە وردە کەوتە زەلکە بازی کۆمەڵگای نیمچە کۆلۆنیالی و نیمچە فیوداڵییەوە ، نەتەوەی چینیش تووشی کارەساتێکی قووڵ بوو . پێش دامەزراندنی ( حیزبی شیوعی چینی ), بۆ ئەوەی چارەنووسی میللەت ڕزگار بکات و وڵات بەھێز بکات، ھێزە ئایدۆلۆژی و سیاسییە جۆراوجۆرەکان ھەنگاویان نا بۆ قۆناغی مێژوو، ھەوڵ و گەڕانیان ئەنجام دا ھەندێکیان بانگەشەی سیستمی پاشایەتی دەستوورییان کرد، ھەندێک لە سیستمی کۆماری دیموکراتی.
ھەندێک لایەنگری ڕزگارکردنی وڵات بوون بە پیشەسازی و ھەندێکیش بە زانستەوە داکۆکییان لە ڕزگارکردنی وڵات دەکرد لەگەڵ ئەوەشدا ھەموویان شکستیان ھێنا وڵات لە ژێر ئاژاوەی حوکمی فریودراو و دەستدرێژی ئیمپریالیستی سوپادا ھەژار و لاواز بوو . کۆمەڵگە بە تەواوی پەرتەوازە بوو و باری نێودەوڵەتی لە خوارەوە بوو . چین کە وڵاتێکە مێژوو و شارستانیەتی ٥٠٠٠ ساڵەی ھەیە، جارێک دەسەڵاتی ژمارە ١ لە جیھانی کۆندا بە "پیاوی نەخۆش لە ڕۆژھەڵاتی ئاسیا" ناودەبرێن کاتەکانی گۆڕان داوای ھێزی گۆڕان دەکات ، چینی پارچە پارچەش داوای ھێزێک دەکات کە لەبنەڕەتەوە دەتوانێت کۆمەڵگا تێکەڵ بکات و نەتەوەی چینی یەکبگرێت . لە شەپۆلی بێداری نەتەوەییدا مارکسیزم لە دوای شۆڕشی ئۆکتۆبەری ڕوسیاوە بە چین ناسرا. پاشان (حیزبی شیوعی چینی ) لە مانگی تەموزی ساڵی ١٩٢١ دامەزرا، پاشان بە خێرایی بوو بە ھێزی پێشەنگ لە شۆڕشی دیموکراتی چیندا لەو کاتەوە خەباتی گەلی چین بۆ سەربەخۆیی نەتەوەیی، ڕزگاری مرۆڤ، خۆشگوزەرانی وڵات. خۆشی خەڵک ئێسکی پشتی خۆی دۆزیەوە، ڕۆحی گەلی چین لە ناچالاکیەوە گۆڕا بۆ ڕۆحی گەلێکی چالاک. لە ماوەی ١٤ ساڵی شەڕی بەرەرگرتن لە دژی دەستدرێژی ژاپۆن لە ساڵی ١٩٣١ بۆ ١٩٤٥ وەک بەشێک لە جەنگی جیھانی دووەم و مانەوەی سەرەکی خۆڕزگارکەری نەتەوەی چین ، وای لە بەرەی یەکگرتووی نەتەوەیی کرد کە بگاتە سەرکەوتنێکی ڕەھا.
٢- ھەڵبژاردنی خەڵک
کاتێک کە ( حیزبی شیوعی چینی ) لەدایک بوو، تەنھا زیاتر لە ٥٠ ئەندامی پارتی ھەبوو، تەنھا ١٣ نوێنەریان لە یەکەم ئەنجوومەنی پارتیدا ھەبوو بەڵام ئێستا گەشەی کردووە بۆ گەورەترین پارتی سیاسی جیھان کە زیاتر لە ٩٠ ملیۆن ئەندامی ھەیە بە پشتیوانی خەڵک وەک متمانەی بنەڕەتی بۆ گەورەبوونی حیزب ، کەبەسەر سەختی و کۆسپەکانیدا سەرکەوت ، یەک لەدوای یەک سەرکەوتنی بەدەستھێنا لە ماوەی ساڵانی شۆڕشگێڕیی دوور و درێژدا ، کۆمۆنیستەکانی چین ، لەگەڵ ھەڤاڵ ماو زێدۆنگ وەک نوێنەری سەرەکی ، بنەما سەرەکییەکانی مارکسیزم - لینینیزمیان تێکەڵ بە پراکتیزەکانی شۆڕشی چین کرد . دوای ٢٨ ساڵ لە شۆڕش، لە ساڵی ١٩٤٩ دا کۆماری گەلی چین دامەزرا، ئەمەش وای لە گەلی چین کرد ھەستنە سەر پێ لە کۆتاییەکانی دەیەی سالی ١٩٧٠ دا، کۆمۆنیستەکانی چین، لەگەڵ ھەڤاڵ دینگ شیاپینگ وەک نوێنەری سەرەکی کۆی ئەزموونەکان لە دامەزراندنی چینی نوێوە ، بڕیاری مێژوویی دا کە دروستکردنی ئابووری وەک ئەرکی ناوەندی حیزب وەربسەپێ و سیاسەتی " ڕیفۆرم و کرانەوە " جێبەجێ بکات ، کە بە تایبەتمەندی چینییەوە سۆشیالیزمی دروستکرد و گەلی چینی بەرەو دەوڵەمەندبوون برد. لەو کاتەوە سۆشیالیزم بە تایبەتمەندی چینییەوە بە بەردەوامی پەرەی سەندووە و لە ژێر سەرکردایەتی حیزبدا باشتر بووە تەنیا لە ماوەی ٤٠ ساڵدا چین بە پرۆسەی پێشکەوتنی وڵاتانی ڕۆژئاواوە کە سەدان ساڵیان بە سەردا بردووە چین گرتویانتە بەر کە موعجیزەی گەشەی خێرای ئابووری و سەقامگیریی کۆمەڵایەتی درێژخایەنی دروست کرد .
بەبێ حیزبی شیوعی چینی چینێکی نوێ و ھیچ سۆشیالیزمێک بە تایبەتمەندی چینی و نوێکردنەوەی مەزنی نەتەوەی چینی بوونی نییە. ئەمە ئەو دەرئەنجامەی کە مێژوو و گەل دەیکێشن تەنانەت ڕاپرسییەکانی ڕۆژئاوا نیشانی دا کە  حیزبی شیوعی چینی بردیەوە.

٣- ھەڵبژاردنی داھاتوو
مێژوو و ھەڵبژاردنی گەل ھەمیشەیی نیە، بەڵکو کردارێکی بەردەوامە. سکرتێری گشتی حیزبی شیوعی چینی بەڕێز شی جینپینگ ئاماژەی بەوە کردووە کە کات پرسیارەکان دەچەسپێنن و ئێمە تاقیکەرەوەی خەڵکین ئەمەش ڕاستییەکی قوڵ ئاشکرا دەکات: 
حیزبی شیوعی چینی دەبێت لەگەڵ ڕەوتی کاتەکاندا بەردەوام ھەنگاو ھەڵێنێت و شۆڕشی خۆئامانجداری بکات، بۆ تێپەڕاندنی تاقیکردنەوەی مێژوو و گەل. دەستکەوتەکانی بیناسازی چین ئەوە نیشان دەدات کە سیاسەتی ( حیزبی شیوعی چینی ) لەگەڵ یاسای گەشەپێدانی مێژوو و ڕەوتی ئەو کاتانەدا یەکدەگرێتەوە. لە ١٨ ەمین کۆنگرەی نەتەوەیی حیزبی شیوعی چینی ( ٢٠١٢ ) ەوە ، سۆسیالیزم بە تایبەتمەندی چینییەوە چووە سەردەمێکی نوێوە ، مێژوو ئەرکی نوێی بە پارتەکە بەخشیوە. کۆمیتەی ناوەندی لەگەڵ ھەڤاڵ شی جینپینگ وەک ناوکی خۆی ھەماھەنگی " پلانی یەکخەری پێنج بواری " بۆ سەرخستنی پێشکەوتنی ئابووری ، سیاسی ، فەرھەنگی ، کۆمەڵایەتی و ئیکۆلۆجی ، بەرزکردەوە " ستراتیژی گشتگیری چوار سەروبن " کە ئاماژەیە بۆ بنیاتنانی گشتگیری کۆمەڵگای مامناوەندی سەرفراز و قوڵکردنەوەی چاکسازی و حوکمڕانی وڵات بەپێی یاسا و سەپاندنی توندی حیزبی بۆ ئەوەی حیزب و نەتەوە دەستکەوتی مێژوویی و گۆڕانکارییان بە دەستەوە بێت . کۆنگرەی نەتەوەیی ١٩ی ٢٠١٧ی ( حیزبی شیوعی چینی ) پێشنیاری کرد کە مۆدێرنکردنی سۆشیالیستی لە بنەڕەتدا تا ساڵی ٢٠٣٥ ھەست پێ بکرێت، چین تا ناوەڕاستی سەدەی ٢١ دەبێتە وڵاتێکی خۆشباوەڕ، بەھێز، دیموکراتی، پێشکەوتوو، کلتوری، ھاورەنگ و جوان و سەردەمیانەیە. ( حیزبی شیوعی چینی ) لە ساڵی ٢٠٢٠ دا پلانی ١٤ی پێنج ساڵی (٢٠٢١-٢٠٢٥) بۆ گەشەپێدانی ئابوری و کۆمەڵایەتی نەتەوەیی و ئامانجە دوورمەوداکان لە ماوەی ساڵی ٢٠٣٥ دا خستە پێشەوە، ئەوەش زیاتر نەخشە ڕێگا مەزنەکەی بۆ بەمۆدێرنکردنی سۆشیالیستی ڕوون کردەوە.
زیادبوونی ھەستی قازانج و خۆشی و سەلامەتی خەڵک ئەوە نیشان دەدات کە ھەڵوێستی سیاسی بنەڕەتی ی.ن.ک لە دانانی خەڵک لە سەنتەردا لە گەڵ خەونی خەڵک دایە بۆ ژیانێکی باشتر لە داھاتوودا، لە ساڵی ٢٠٢٠ دا چین پێشەنگی لە خۆگرتنی پەتای کۆڤید ١٩ دا بە ڕابەرایەتی بەھێزی سەرۆک شی و سی پی سی. لەگەڵ دەرون کاری بەرھەمھێنانی ١٠١.٦ تریلیۆن یوان، کە ٢,٣٪ زیادی کردووە بەسەر ساڵی ٢٠١٩دا، چین بووە تاکە ئابووری سەرەکی لە جیھاندا کە گەشەی ئابووری ئەرێنی ھەیە شەڕی دژی ھەژاری سەرکەوتنی تەواوی بەدەستھێنا و ھەژاری ڕەھا لەناوبرا لە کاتی "چاکسازی و کرانەوە"وە، ڕێژەی ھەژاری لادێی چین ٧٧٠ ملیۆن کەمی کردووە ، کە بووە بە و وڵاتەی کە گەورەترین کەمبوونەوەی ھەژاری لە جیھاندا ھەیە. ھەروەھا یەکەم وڵاتی گەشەسەندووی تەواو کرد کە ئامانجی کەمکردنەوەی ھەژاری ئامانجەکانی پەرەپێدانی ھەزارەی نەتەوە یەکلانەکەی تەواو کرد کە زیاتر لە ٧٠ ٪ بەشداری دەکات بۆ کەمکردنەوەی ھەژاری جیھانی. لەگەڵ ئەو دەستکەوتە مێژووییە گەورەیەی کە لە بنیاتنانی کۆمەڵگەیەکی مامناوەندی خۆشباوەڕدا لە ھەموو ڕوویەکیەوە بەدەست ھێنا ، ( حیزبی شیوعی چینی ) زیاتر و زیاتر پشتگیری پتەوی گەلی چینی بەدەست ھێنا، ھەرگیز نازانیت پێڵاوەکانت دەگونجێت یان نا ھەتا لەبەریان نەکەیت؟" کردارکردن تاکە تەرتیبی تاقیکردنەوەی ڕاستییە و ھەموو وڵاتێک مافی ھەڵبژاردنی ئەو ڕێچکەیە کە لەگەڵ ھەلومەرجە نەتەوەییەکانی خۆیدا گونجاوە. لە ١٠٠ ساڵی ڕابردوودا مێژوو و خەڵک ( حیزبی شیوعی چینی ) یان وەک کڵاسی ھێزی پێشەنگ ھەڵبژارد. دوای ھەوڵدانە درێژخایەن و پڕ لە تێکۆشانەکان. بە گشتی دەستیان کرد بە ڕێگای سۆشیالیزم بە تایبەتمەندی چینی و بازدانێکی گەورەیان بەدەست ھێنا لە بەدەستھێنانی کاتەکان بۆ سەرکردایەتی کردنی کاتەکان.
ھەندێک ھۆکار ھەن بۆ ئەوەی باوەڕ بەوە بھێنن کە ( حیزبی شیوعی چینی ) ھەمیشە ھەڵوێستێکی پێش وەختەی خەبات و دۆخی دەروونی بێ ووچانە و بەرپرسیارێتی شۆڕشی خۆسەری یوشان بکات و ھەمیشە لە ڕیزی پێشەوەی کاتەکاندا بێت بە ڕابەرایەتی ( حیزبی شیوعی چینی )، پێشکەوتوخواز، بەھێز، دیموکراتی و کلتوری و چینێکی ھاوھەڵوێست و جوانی مۆدێرن بە دڵنیاییەوە لە ڕۆژھەڵاتی جیھاندا دەبینرێت.