داواكاری گشتی توركیا فەرمانی دەستبەسەركردنی سەرۆكی شارەوانی لەسەركارلادراوی دێرسیم دەركرد، خۆپیشاندان و ناڕەزایش دژی دانانی قەیوم بەردەوامن.
دوای ئەوەی وەزارەتی ناوخۆی توركیا، بیرسەن ئۆرهان سەرۆكی شارەوانی دێرسمی دورخستەوە و قەیومی لە شوێنەكەی دانا، بڕیاری دەستبەسەركردنی بۆ دەركرد، رۆژی یەكشەممەش بۆ وتەلێوەرگرتن چووە بەڕێوەبەرایەتی پۆلیس، دواتر رەوانەی دادگا كرا، دادگاش فەرمانی دەستبەسەركردنی لە ماڵی خۆی بۆدەركرد، گەشتی دەرەوەی وڵاتیشی لێ قەدەغەكرد.
لە چوارچێوەیەی ناڕەزایەكانیش دژی دانانی قەیوم، رۆژی یەكشەممە لە گۆڕەپانی سەید رەزا لە دێرسیم و قەرس و ئاگری خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی دژ بە دورخستنەوەی سەرۆك شارەوانییەكان و دانانی قەیوم لە شوێنەكانیان بەردەوام بوو.
رۆژی ٢٢ی ئەم مانگە وەزارەتی ناوخۆی توركیا بڕیاریدا بە دورخستنەوەی دوو سەرۆك شارەوانیی دێرسیم و پولور لە باكوری كوردستان، تا ئێستا چوار سەرۆك شارەوانیی سەر بە دەم پارتی و دوو سەرۆك شارەوانیی سەر بە جەهەپە دورخراونەتەوە و قەیوم لە شوێنیان دانراوە.
یەكێتی ئەوروپا دەڵێت لوبنان لە كەناری داڕوخان و هەرەسهێنانی یەكجاریدایە و پێویستە بە زووترین كات هێرشەكانی ئێسرائیل بۆسەر ئەو وڵاتە رابگیرێت.
جۆزێپ بۆرێل لێپرسراوی سیاسەتی دەرەوەی یەكێتی ئەوروپا لە سەردانێكدا بۆ بەیروت لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، شەڕ و ئاڵۆزییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رەهەندێكی نێودەوڵەتی وەرگرتووە و نابێت كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش دەستوەستان بێت و بە بێدەنگی بمێنێتەوە، چونكە تێكچوون و ناسەقامگیری ئاسایش و ئارامی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست باجەكەی بۆ هەموو جیهان زۆر قورس دەبێت.
وتیشی، هێرش و بۆردومانەكانی ئیسرائیل بۆسەر لوبنان تیمە تەندروستییەكان و نەخۆشخانە و خوێندنگەكانی كردووەتەوە ئامانج و لە ئێستاشدا لوبنان لە كەناری داڕوخان و هەرەسهێنانی یەكجاریدایە و پێویستە بە زووترین كات هێرشەكانی ئێسرائیل بۆسەر ئەو وڵاتە رابگیرێت و بۆئەو مەبەستەش یەكێتی ئەوروپا پشتیوانی ئەمریكا و فەڕەنسا دەكات.
داواكاری گشتی توركیا فەرمانی دەستبەسەركردنی سەرۆكی شارەوانی لەسەركارلادراوی دێرسیم دەركرد، خۆپیشاندان و ناڕەزایش دژی دانانی قەیوم بەردەوامن.
دوای ئەوەی وەزارەتی ناوخۆی توركیا، بیرسەن ئۆرهان سەرۆكی شارەوانی دێرسمی دورخستەوە و قەیومی لە شوێنەكەی دانا، بڕیاری دەستبەسەركردنی بۆ دەركرد، رۆژی یەكشەممەش بۆ وتەلێوەرگرتن چووە بەڕێوەبەرایەتی پۆلیس، دواتر رەوانەی دادگا كرا، دادگاش فەرمانی دەستبەسەركردنی لە ماڵی خۆی بۆدەركرد، گەشتی دەرەوەی وڵاتیشی لێ قەدەغەكرد.
لە چوارچێوەیەی ناڕەزایەكانیش دژی دانانی قەیوم، رۆژی یەكشەممە لە گۆڕەپانی سەید رەزا لە دێرسیم و قەرس و ئاگری خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی دژ بە دورخستنەوەی سەرۆك شارەوانییەكان و دانانی قەیوم لە شوێنەكانیان بەردەوام بوو.
رۆژی ٢٢ی ئەم مانگە وەزارەتی ناوخۆی توركیا بڕیاریدا بە دورخستنەوەی دوو سەرۆك شارەوانیی دێرسیم و پولور لە باكوری كوردستان، تا ئێستا چوار سەرۆك شارەوانیی سەر بە دەم پارتی و دوو سەرۆك شارەوانیی سەر بە جەهەپە دورخراونەتەوە و قەیوم لە شوێنیان دانراوە.
یەكێتی ئەوروپا دەڵێت لوبنان لە كەناری داڕوخان و هەرەسهێنانی یەكجاریدایە و پێویستە بە زووترین كات هێرشەكانی ئێسرائیل بۆسەر ئەو وڵاتە رابگیرێت.
جۆزێپ بۆرێل لێپرسراوی سیاسەتی دەرەوەی یەكێتی ئەوروپا لە سەردانێكدا بۆ بەیروت لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، شەڕ و ئاڵۆزییەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست رەهەندێكی نێودەوڵەتی وەرگرتووە و نابێت كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش دەستوەستان بێت و بە بێدەنگی بمێنێتەوە، چونكە تێكچوون و ناسەقامگیری ئاسایش و ئارامی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست باجەكەی بۆ هەموو جیهان زۆر قورس دەبێت.
وتیشی، هێرش و بۆردومانەكانی ئیسرائیل بۆسەر لوبنان تیمە تەندروستییەكان و نەخۆشخانە و خوێندنگەكانی كردووەتەوە ئامانج و لە ئێستاشدا لوبنان لە كەناری داڕوخان و هەرەسهێنانی یەكجاریدایە و پێویستە بە زووترین كات هێرشەكانی ئێسرائیل بۆسەر ئەو وڵاتە رابگیرێت و بۆئەو مەبەستەش یەكێتی ئەوروپا پشتیوانی ئەمریكا و فەڕەنسا دەكات.
هەینی داهاتوو ئێران و ژمارەیەك لە وڵاتانی ئەوروپا بۆ تاوتوێكردنی دۆسێی ئەتۆمی و پرسە هەرێمییەكان كۆدەبنەوە.
ئیسماعیل بەقایی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران رایگەیاند، بڕیارە رۆژی هەینی داهاتوو كە دەكاتە ٢٩ی تشرینی دووەم، لەگەڵ بەریتانیا و فەڕەنسا و ئەڵمانیا بۆ تاوتوێكردنی دۆسێی ئەتۆمی و بابەتە هەرێمییەكان كۆببنەوە و هەوڵ دەدەن هەڵوێستی كۆتایی ئەوروپا لە بارەی دۆسێی ئەتۆمی ئێران بزانن كە دەیانەوێت رێككەوتنی ئەتۆمی بە كوێ بگات.
لەگەڵ ئەوەی وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران شوێنی كۆبوونەوەكەی ئاشكرا نەكرد، بەڵام میدیاكانی ئەوروپا بڵاویانكردووەتەوە، بەپێی ئەو زانیارییانەی دەستیانكەوتووە، كۆبوونەوەكەی نێوان ئێران و بەریتانیا و فەڕەنسا و ئەڵمانیا لە شاری ژنێف لە سویسرا بەڕێوەدەچێت.
لە ساڵی داهاتوودا سێ فڕۆكەخانەی نوێ لە عیراق دەكرێنەوە، وەزارەتی گواستنەوە دەڵێت كردنەوەی فڕۆكەخانەكان كاریگەری گەورەیان لەسەر گەشەسەندنی ئابووری دەبێت.
مەیسەم سافی وتەبێژی وەزارەتی گواستنەوەی عیراق رایگەیاند، حكومەتی ئێستا پلان و بەرنامەی ستراتیژی هەیە تایبەت بە بواری گواستنەوە بەتایبەتیش رێگەی گەشەپێدان كە لەناو ١١ پارێزگای عیراقدا تێدەپەڕێت و سێ فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی پەیوەندی راستەوخۆیان لەگەڵ رێگەی گەشەپێداندا دەبێت كە بریتین لە فڕۆكەخانەكانی بەغداد و بەسرە و نەجەف.
وتیشی، لە ئێستادا كاركردن لە فڕۆكەخانەی ناسریە گەیشتووەتە ٧١% و فڕۆكەخانەی نەینەوا گەیشتووەتە ٨٦% و كارەكانی فڕۆكەخانەی كەربەلاش بەرەو كۆتایی دەچێت و بڕیارە لە ساڵی داهاتوودا هەرسێ فڕۆكەخانەكە بكرێنەوە كە كاریگەری گەورەیان دەبێت لەسەر زیاتر گەشەپێدان و بەهێزبوونی كەرتی ئابووری عیراق.
حكومەتی عیراق دوو كۆمپانیای نێودەوڵەتی بۆ پێداچوونەوە و رێكخستنەوەی سیستمی بانكیی رادەسپێرێت.
مەزهەر محەمەد ساڵح راوێژكاری سەرۆك وەزیرانی عیراق بۆ كاروباری دارایی رایگەیاند، چاكسازیی و رێكخستنەوەی سیستمی بانكیی یەكێكە لەو بابەتانەی كە حكومەتی عیراق زۆر بە جددی هەوڵی بۆ دەدات و هەنگاوی گەورەشی ناوە.
وتیشی پڕۆسەكە سەرەتا بە چاودێری و سەرپەرشتی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە بانكە حكومییەكانەوە دەستیپێكردووە و دواتر بانكە ئەهلییەكانیش دەگرێتەوە و كار بۆ ئەوە دەكرێت سیستمی بانكیی لە عیراق هاوشێوەی سیستم و ستانداردە نێودەوڵەتییەكان بێت.
مەزهەر محەمەد ساڵح باسی لەوەشكرد، لە چوارچێوەی چاكسازییەكاندا محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق دوو كۆمپانیای نێودەوڵەتی كە پسپۆڕی بواری سیستمە بانكییەكانن راسپاردووە، پێداچوونەوە بۆ رێكخستنەوەی سیستمی بانكی لە عیراق بكەن.
لە ساڵی داهاتوودا سێ فڕۆكەخانەی نوێ لە عیراق دەكرێنەوە، وەزارەتی گواستنەوە دەڵێت كردنەوەی فڕۆكەخانەكان كاریگەری گەورەیان لەسەر گەشەسەندنی ئابووری دەبێت.
مەیسەم سافی وتەبێژی وەزارەتی گواستنەوەی عیراق رایگەیاند، حكومەتی ئێستا پلان و بەرنامەی ستراتیژی هەیە تایبەت بە بواری گواستنەوە بەتایبەتیش رێگەی گەشەپێدان كە لەناو ١١ پارێزگای عیراقدا تێدەپەڕێت و سێ فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی پەیوەندی راستەوخۆیان لەگەڵ رێگەی گەشەپێداندا دەبێت كە بریتین لە فڕۆكەخانەكانی بەغداد و بەسرە و نەجەف.
وتیشی، لە ئێستادا كاركردن لە فڕۆكەخانەی ناسریە گەیشتووەتە ٧١% و فڕۆكەخانەی نەینەوا گەیشتووەتە ٨٦% و كارەكانی فڕۆكەخانەی كەربەلاش بەرەو كۆتایی دەچێت و بڕیارە لە ساڵی داهاتوودا هەرسێ فڕۆكەخانەكە بكرێنەوە كە كاریگەری گەورەیان دەبێت لەسەر زیاتر گەشەپێدان و بەهێزبوونی كەرتی ئابووری عیراق.
حكومەتی عیراق دوو كۆمپانیای نێودەوڵەتی بۆ پێداچوونەوە و رێكخستنەوەی سیستمی بانكیی رادەسپێرێت.
مەزهەر محەمەد ساڵح راوێژكاری سەرۆك وەزیرانی عیراق بۆ كاروباری دارایی رایگەیاند، چاكسازیی و رێكخستنەوەی سیستمی بانكیی یەكێكە لەو بابەتانەی كە حكومەتی عیراق زۆر بە جددی هەوڵی بۆ دەدات و هەنگاوی گەورەشی ناوە.
وتیشی پڕۆسەكە سەرەتا بە چاودێری و سەرپەرشتی سەرۆك وەزیرانی عیراق لە بانكە حكومییەكانەوە دەستیپێكردووە و دواتر بانكە ئەهلییەكانیش دەگرێتەوە و كار بۆ ئەوە دەكرێت سیستمی بانكیی لە عیراق هاوشێوەی سیستم و ستانداردە نێودەوڵەتییەكان بێت.
مەزهەر محەمەد ساڵح باسی لەوەشكرد، لە چوارچێوەی چاكسازییەكاندا محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عیراق دوو كۆمپانیای نێودەوڵەتی كە پسپۆڕی بواری سیستمە بانكییەكانن راسپاردووە، پێداچوونەوە بۆ رێكخستنەوەی سیستمی بانكی لە عیراق بكەن.
كۆمكاری عەرەبی دەڵێت ئەو ئامارانەی ئیسرائیل بڵاویان دەكاتەوە لە بارەی ژمارەی ئەو هێرشانەی لە عیراقەوە دەكرێنە سەر وڵاتەكەی دوورن لە راستییەوە.
ئەنجومەنی كۆمكاری عەرەبی لەسەر داوای عیراق كۆبووەوە و و تەوەری سەرەكی گفتوگۆكانیش باسی پەیام و هەڕەشەكانی ئیسرائیل بووە بۆ هێرشكردنەسەر عیراق لە بەرامبەر ئەو هێرشە درۆنی و مووشەكییانەی لەو وڵاتەوە لەلایەن گرووپە چەكدارەكانەوە دەكرێنە سەر ئیسرائیل وەك پشتیوانیكردن لە كەرتی غەززە و لوبنان.
لە كۆبوونەوەكەدا جەختكرایەوە، ئەو ژمارە و ئامارانەی ئیسرائیل بڵاویان دەكاتەوە لە بارەی هێرشی گرووپە چەكدارەكانی عیراق بۆسەر وڵاتەكەی دروون لە راستییەوە و بەو شێوەیە نییە كە باسی دەكات، بەڵكو تەنها ئامانجی ئەوەیە زۆربەی وڵاتانی ناوچەكە لە شەڕ و ئاڵۆزییەكان تێوەبگلێنێت.
ئەمڕۆ خولی راهێنان بۆ بژمێرەكان دەكرێتەوە و پێنج رۆژ دەخایەنێت، كۆتایی ئەم مانگەش قۆناغی سێیەمی سەرژمێری لە هەرێمی كوردستان دەستپێدەكات.
وەزارەتی پلاندانانی هەرێم لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكرد، رۆژی دووشەممە خولی راهێنان بۆ سەرجەم بژمێرەكان دەكرێتەوە، لە پارێزگاكان و ئیدارە سەربەخۆكان و پێنج رۆژ دەخایەنێت، لەو ماوەیەدا بژمێرەكان راهێنانیان پێدەكرێت لەبارەی چۆنییەتی پڕكردنەوەی فۆرمی سەرژمێری و پێدانی زانیاری بە هاووڵاتییان.
لە بەشێكی تری راگەیەنراوەدا هاتووە، ٣٠ی ئەم مانگە، قۆناغی كۆتایی پڕۆسەی سەرژمێری دەستپێدەكات، ئەو هاووڵاتییانەشی تاوەكو ئێستا بە هەر هۆكارێك بێت نەیانتوانیوە لە ڕۆژانی ١٧ تا ٢٢ی مانگ، ناوی خۆیان تۆمار بكەن، لە قۆناغی كۆتاییدا دەتوانن خۆیان تۆمار بكەن.
لە سنووری نەوسودی رۆژهەڵاتی كوردستان ژنە كۆڵبەرێك كوژرا و لە سنەش ماوەی پێنج رۆژە ژنە چالاكوانێكی مەدەنی دەستگیراوە و چارەنووسی نادیارە.
رێكخراوی هەنگاو بۆ مافی مرۆڤ بڵاویكردەوە، رۆژی 19ـی ئەم مانگە، لە سنووری نەوسود ژنە كۆڵبەرێكی تەمەن ٢٦ ساڵ كە دایكی منداڵێكە، بە دەسترێژی هێزە چەكدارەكانی ئێران برینداركراوە و دواتریش بە هۆی سەختی برینەكەیەوە رۆژی هەینی رابردوو لە یەكێك لە نەخۆشخانەكانی شاری كرماشان گیانی لەدەستداوە.
ئەوەشی خستووەتەڕو، باوك و برای ئەو ژنە كۆڵبەرە كوژراوە، لەلایەن هێزە ئەمنییەكانەوە دەستگیركراون.
هاوكات، رێكخراوی هەنگاو ئاماژەی بەوەداوە، سەیران خەسرەوی كە ژنە چالاكوانێكی خەڵكی سنەیە ماوەی پێنج رۆژە لەلایەن هێزەكانی ئیتڵاعاتی ئێرانەوە دەستگیركراوە و چارەنووسی نادیارە، دامودەزگا ئەمنی و دادوەرییەكانیش ئامادەنین روونكردنەوە لەسەر چارەنووسی بدەن.
دوو جوتیارە كوردەكەی ناوچەی سەرگەڕان دوای ٦ سەعات لە دەستیگركردنیان، بە فەرمانی رێبوار تەها پارێزگاری كەركوك ئازادكران.
رۆژی شەممە لەلایەن فرقەی ٨ی سوپای عیراقەوە، بەبیانوی نەبونی مۆڵەت بۆ كێڵانی زەوییەكەی كارتی نیشتمانی لە فەرمان خورشیدئاغا جوتیاری گوندی شەناغە وەرگیرابوو، ئەمڕۆش لەلایەن هێزێكی سوپای عیراقەوە دەستگیركران، هەروەها دەشتی خدر جوتیاری گوندی پەڵكانە، لەلایەن ئەو هێزەوە بەبیانوی نەوبوونی مۆڵەتی كێڵانی زەزییەكەی دەستگیركرا، دواتر بە فەرمانی رێبوار تەها پارێزگاری كەركوك ئازاد كران.
بە وتەی جوتیارانی كوردی سنورەكە، سەرەرای ئەوەی بەپێی ماددەی ١٤٠ی دەستور جوتیارانی كورد دەتوانن ئەو زەویانەی لە ناوچەی سەرگەران و دەوروبەری سكاڵایان لەسەر نییە بكێڵن، بەڵام سوپای عیراق ئەو ماددە دەستوریە پێشێلدەكات و بەردەوامە لە دەستگیركردنی جوتیارانی كورد.
ئەمڕۆ خولی راهێنان بۆ بژمێرەكان دەكرێتەوە و پێنج رۆژ دەخایەنێت، كۆتایی ئەم مانگەش قۆناغی سێیەمی سەرژمێری لە هەرێمی كوردستان دەستپێدەكات.
وەزارەتی پلاندانانی هەرێم لە راگەیەنراوێكدا ئاماژەی بەوەكرد، رۆژی دووشەممە خولی راهێنان بۆ سەرجەم بژمێرەكان دەكرێتەوە، لە پارێزگاكان و ئیدارە سەربەخۆكان و پێنج رۆژ دەخایەنێت، لەو ماوەیەدا بژمێرەكان راهێنانیان پێدەكرێت لەبارەی چۆنییەتی پڕكردنەوەی فۆرمی سەرژمێری و پێدانی زانیاری بە هاووڵاتییان.
لە بەشێكی تری راگەیەنراوەدا هاتووە، ٣٠ی ئەم مانگە، قۆناغی كۆتایی پڕۆسەی سەرژمێری دەستپێدەكات، ئەو هاووڵاتییانەشی تاوەكو ئێستا بە هەر هۆكارێك بێت نەیانتوانیوە لە ڕۆژانی ١٧ تا ٢٢ی مانگ، ناوی خۆیان تۆمار بكەن، لە قۆناغی كۆتاییدا دەتوانن خۆیان تۆمار بكەن.
لە سنووری نەوسودی رۆژهەڵاتی كوردستان ژنە كۆڵبەرێك كوژرا و لە سنەش ماوەی پێنج رۆژە ژنە چالاكوانێكی مەدەنی دەستگیراوە و چارەنووسی نادیارە.
رێكخراوی هەنگاو بۆ مافی مرۆڤ بڵاویكردەوە، رۆژی 19ـی ئەم مانگە، لە سنووری نەوسود ژنە كۆڵبەرێكی تەمەن ٢٦ ساڵ كە دایكی منداڵێكە، بە دەسترێژی هێزە چەكدارەكانی ئێران برینداركراوە و دواتریش بە هۆی سەختی برینەكەیەوە رۆژی هەینی رابردوو لە یەكێك لە نەخۆشخانەكانی شاری كرماشان گیانی لەدەستداوە.
ئەوەشی خستووەتەڕو، باوك و برای ئەو ژنە كۆڵبەرە كوژراوە، لەلایەن هێزە ئەمنییەكانەوە دەستگیركراون.
هاوكات، رێكخراوی هەنگاو ئاماژەی بەوەداوە، سەیران خەسرەوی كە ژنە چالاكوانێكی خەڵكی سنەیە ماوەی پێنج رۆژە لەلایەن هێزەكانی ئیتڵاعاتی ئێرانەوە دەستگیركراوە و چارەنووسی نادیارە، دامودەزگا ئەمنی و دادوەرییەكانیش ئامادەنین روونكردنەوە لەسەر چارەنووسی بدەن.
دوو جوتیارە كوردەكەی ناوچەی سەرگەڕان دوای ٦ سەعات لە دەستیگركردنیان، بە فەرمانی رێبوار تەها پارێزگاری كەركوك ئازادكران.
رۆژی شەممە لەلایەن فرقەی ٨ی سوپای عیراقەوە، بەبیانوی نەبونی مۆڵەت بۆ كێڵانی زەوییەكەی كارتی نیشتمانی لە فەرمان خورشیدئاغا جوتیاری گوندی شەناغە وەرگیرابوو، ئەمڕۆش لەلایەن هێزێكی سوپای عیراقەوە دەستگیركران، هەروەها دەشتی خدر جوتیاری گوندی پەڵكانە، لەلایەن ئەو هێزەوە بەبیانوی نەوبوونی مۆڵەتی كێڵانی زەزییەكەی دەستگیركرا، دواتر بە فەرمانی رێبوار تەها پارێزگاری كەركوك ئازاد كران.
بە وتەی جوتیارانی كوردی سنورەكە، سەرەرای ئەوەی بەپێی ماددەی ١٤٠ی دەستور جوتیارانی كورد دەتوانن ئەو زەویانەی لە ناوچەی سەرگەران و دەوروبەری سكاڵایان لەسەر نییە بكێڵن، بەڵام سوپای عیراق ئەو ماددە دەستوریە پێشێلدەكات و بەردەوامە لە دەستگیركردنی جوتیارانی كورد.
